1,2% տնտեսական աճն այն ամենացածր տարբերակն է, որը մենք կարող ենք շատ հստակ անցնել։ Եթե մենք նախանշված մի շարք գործառույթներ ավելի տեմպով իրականացնենք, ՀՀ զուտ տնտեսական ներուժն ավելի կակտիվանա։ Համոզված եմ, որ 2010-ին կունենանք լուրջ տնտեսական աճ՝ գրված թվից անհամեմատ ավելի բարձր։

Այո՛, ՀԱԿ-ը ստեղծվել է իշխանափոխություն իրականացնելու համար։ Չեմ հավատում, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը կգնա իշխանությունների հետ համագործակցության։ Այրված կամուրջներ վերականգնելը հեշտ չէ, իսկ Հանրապետության հիմնադիր Նախագահի պարագայում անպատկերացնելի է։

Արմատական ընդդիմադիր լինելն էլ ինքնանպատակ չէ։ Արմատականությունը նախ և առաջ նշանակում է գաղափարական տարաձայնություններ, ոչ թե՝ արմատական եմ, որովհետև այդ աթոռին չեմ, և ուզում եմ այդ աթոռն անպայման ինձնով անել։ Դա պարզապես սովորական իշխանակռիվ, աթոռակռիվ կլինի։

Կոնֆլիկտոլոգիայի պատմությունը գալիս է ապացուցելու, որ բոլոր հակամարտությունները լուծվում են փուլ առ փուլ։ Դա ընդունված բան է, մանավանդ նման հակամարտությունների պարագայում, երբ երկու կողմերն ունեն հակադիր մոտեցումներ՝ անընդունելի մյուս կողմի համար։ Այդ պարագայում, որպես կոնֆլիկտի լուծում, նախընտրելի է քայլ առ քայլ մոտեցնել, լուծել այն խնդիրները, որոնց վերաբերյալ կա համաձայնություն, իսկ այն խնդիրները, որոնք լիովին հակադրվում են միմյանց, հետաձգել ավելի ուշ ժամկետներում։

Ցավոք, հատուկ ծառայությունների կողմից ղեկավարվում է ոչ միայն Ջավախեթին, այլև ամբողջ Վրաստանը: Պարզապես դուք դա տեսնում եք Ջավախեթիի միջոցով, իսկ մենք' ամբողջ Վրաստանի: Դա մեր խնդիրն է: Այդ փաստն անհանգստացնում է ինձ թե՛ Ջավախեթիի, թե՛ ամբողջ Վրաստանի առումով: Ո՛չ տարածաշրջանի նահանգապետը, ո՛չ շրջանի ղեկավարը, ո՛չ ոք ղեկավար չէ, եթե հատուկ ծառայություններն այլ կարծիք ունեն:

Ղարաբաղյան հարցի կարգավորման գործընթացը պետք է գոնե դրական գործընթացի իմիտացիա ապահովի, որպեսզի Թուրքիան վավերացնի արձանագրությունները: Իրավիճակը մոտավորապես նման է նրան, որ հայկական կողմն օգնեց ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբամային Ցեղասպանության ճանաչման հարցում խուսափել իր նախընտրական խոստումից:

Ցավոք, անգամ առանց արձանագրությունները վավերացնելու, մենք արդեն ունենք լուրջ կորուստներ։ Կա Ցեղասպանությունների ուսումնասիրության միջազգային ընկերակցություն, որի նախագահը' Ռ. Սմիթը, վերջերս դիմել է երկրի նախագահին և իր տարակուսանքն է հայտնել ենթահանձնաժողովի ստեղծման դրույթի կապակցությամբ։

Արձանագրություններից Թուրքիան այսօր փորձում է քաղել մաքսիմալը, իսկ Հայաստանը պետք է փորձի քամել իր մաքսիմալը։ Այսօրվա դրությամբ Թուրքիան արձանագրությունները ծալել, դրել է մի կողմ և այլ երկրների հետ իր շահերի մասին է բանակցում։ Հայաստանն ինչքա՞ն է այլ երկրների հետ բանակցում իր շահերի մասին։

Այսօր մարդիկ, ովքեր խոսում և քննադատում են Լևոն Տեր-Պետրոսյանին, ասում են, որ իսկապես ստեղծվել է մի անելանելի վիճակ, և այդ ամենն իսկապես միայն ավելի ծայրահեղականացնում ու շիկացնում է մթնոլորտը։ Անկեղծ եմ ասում՝ Կոնգրեսի կոմպրոմիսի գնալը, որը կարելի է փաստ համարել, իսկապես միայն լարում և շիկացնում է միջավայրը և դարձնում ավելի պայթյունավտանգ։ Մարդիկ իրենց արտահայտություններում դառնում են ավելի կտրուկ, ավելի անհանդուրժող, քանի որ նրանց թույլ չտվեցին ունենալ այլընտրանք, ավելի ճիշտ՝ այլընտրանքներ։

Կարծում եմ, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի առաջարկը, բնականաբար, չի ընդունվի իշխանությունների կողմից։ Նրանք շարունակելու են իրենց «կոշտ» քաղաքականությունը, ամեն ինչ արվելու է նույնը՝ եթե հնարավոր է, թուղթ չտալ Նիկոլ Փաշինյանին, որ մասնակցի ընտրություններին, եթե անգամ մասնակցի էլ, թույլ չտալ, որ անցնի և այլն։

Հայաստանի քաղաքական դաշտի ամենացավոտ հարցերից մեկն այն է, որ չկան լճացման ուրույն պատճառներ, որոնք հատուկ են այս կամ այն կուսակցությանն ու քաղաքական ուժին։ Բոլորը լճացած են միևնույն պատճառով։ Այստեղ քաղաքական մտածողության, քաղաքական մշակույթի խնդիր կա, ի վերջո՝ սերնդափոխության հարց կա։

Ես մի շատ կարևոր բան կասեմ, որը մինչև վերջ վստահության չբերեց ընդդիմության և կոնկրետ Լևոն Տեր-Պետրոսյանի անձի նկատմամբ։ Դա այն էր, որ նա ամեն կերպ կա՛մ խուսափեց, կա՛մ չդատապարտեց 1995-1996թթ. ընտրությունները։ Ես համոզված եմ, որ մեր բոլոր դժբախտությունների հիմքը եկել է հենց 1995-1996թթ. կեղծված ընտրություններից, հետագայում՝ 1998թ. և 2003թ., և, բնականաբար, 2008թ., արդեն կեղծումների շարքը գնաց։

Երբ հասարակ ժողովրդին բացատրում ես, որ պետք է հող հանձնենք՝ այն հողը, որն արյունով ու քրտինքով է ձեռք բերվել, բոլորն ասում են, որ այդպես չի լինի։ Իմ ընկերներից մեկը ֆիլմը դիտելուց հետո հետաքրքիր բան ասաց՝ մենք նստել ենք մի ավտոբուս, որի ղեկը մեր ձեռքին չէ, ֆիլմից հետո ես ուզում եմ իջնել։ Այո՛, պետք է իջնենք մենք այս ամենից. սա մեր ավտոբուսը չէ, սխալ համարի ավտոբուս ենք նստել ու գնում ենք ուրիշ տեղ։ Իսկ հասարակությանը մադրիդյան սկզբունքներն այլ ձև են ներկայացվում։ Ներկայացվում է, որ մենք շատ լավ կետ ունենք այնտեղ։ Այդ կետն այն է, որ Լեռնային Ղարաբաղի ժողովուրդն ինքնորոշման իրավունք ունի։ Կներե՛ք, ինչի՞ց հետո։ Զորքերը դուրս բերելուց, փախստականների վերադարձից և խաղաղապահ ուժերից հետո այլևս չի գա ինքնորոշման ժամանակը։

Ես սիրում եմ խաղաղությունը, ուզում եմ, որ խաղաղություն լինի։ Ուզում եմ, որ իմ երեխան ապրի խաղաղ երկնքի տակ։ Հայ-թուրքական դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատումն ինչ-որ չափով նպաստում է այդ խաղաղությանը։ Սակայն այդ ամենը չպետք է արվի մեր ազգային արժանապատվության հաշվին։

Այս արձանագրություններում մերոնք, իբրև արդարացում, ասում են՝ տեսե՛ք, Ցեղասպանությունը նշված չէ։ Բայց ես ասում եմ, որ շատ ավելի լավ կլիներ, որ նշվեր՝ իբրև Հայաստանի կողմից պահանջատիրություն, որ Հայաստանը չի հրաժարվում Ցեղասպանության հատուցման իր պահանջից: Հայաստանը երբևիցե չպետք է հրաժարվեր Ցեղասպանության նկատմամբ իր պահանջատիրությունից: Դա՝ իբրև փաստարկ, իբրև հաղթաթուղթ, պետք է միշտ լինի հայ-թուրքական հարաբերությունների մեջ: Քաղաքական հարաբերությունները չեն կարող հաստատվել՝ լռելով Ցեղասպանության մասին:

Ու ամբողջ դժբախտությունն այն է, որ հենց այսօրվա գործող իշխանությունները, մասնավորապես Հանրապետական կուսակցությունը, որ այսօր իշխանություն է, չէր բացառում, ավելին՝ շատ տեղերում պնդում էր դրսից կազմակերպված լինելու վարկածը։ Դեմ չլինելով, որ կարող է դրսից կազմակերպված լինի՝ չեմ կարող չմտածել, որ դա իրենք էին անում իրենց դեմքը ժողովրդի առաջ պահպանելու համար։ Հակառակ պարագայում այսօր ամբողջական իշխանություն ունեն, խորհրդարանում ամբողջությամբ իրենք են, նախագահն էլ իրենցն է, իրեն էլ Վազգենին ընկեր է համարում։ Դե թող դնեն բացահայտեն, չասեն՝ այդ 5-ն են բացահայտվածները։

Մենք ունենք չորս հարևան՝ մեկը ոխերիմ թշնամի է, մեկն ուղղակի թշնամի է, մեկն այնքան էլ վստահելի չէ, վերջինից էլ չես հասկանում՝ վաղն ինչ կլինի։ Չի՛ լինում այդպես։ Երբ մարդ ապրում է իր հարևանների հետ, գոնե մի հարևան ունենում է, որին թողնում է բանալին, որ երեխան դպրոցից գա և կարողանա դուռը բացել։

Մենք պետք է ձևավորենք այն ուժի կենտրոնը, որը գնա այդ իշխանափոխությանը, որովհետև, ֆորմալ իմաստով, այսօր ընդդիմադիր դաշտում երկու բևեռ կա։ Մի բևեռը տերպետրոսյանական ընդդիմությունն է, որը տուն է գնացել, ձեռքերը լվացել է, սպասողական դիտորդի կարգավիճակով է դիտարկում այդ գործընթացները, մյուսն այսօր ձևավորվող բևեռն է, որը կոնսոլիդացվում է Դաշնակցության շուրջ։ Սակայն Դաշնակցությունն ինքը պատրա՞ստ է այդ փոփոխությանը։ Կարծում եմ, որ այս խնդիրը պետք է Դաշնակցությունն ինքն իր առաջ դնի։ Նախ և առաջ, որպեսզի նա պատրաստ լինի իշխանափոխության, պետք է կարողանա իր կողքին կոնսոլիդացնել այդ ուժերը, կարողանա առարկայական և հասարակության համար հասկանալի դրութներ առաջ քաշել, խնդիրը հստակ ձևակերպել, էլ չասեմ, որ նա նախ պետք է վերահսկի իր հեռուստաընկերությունը՝ «Երկիր մեդիան», որն, ըստ էության, մինչև այս վերջին ամիսը ոչնչով չէր տարբերվում այն 17 հեռուտաընկերություններից, որոնք գնտվում են իշխանությունների լիակատար վերահսկողության տակ։ Այսինքն, ես ցավով եմ ասում, որ Դաշնակցությունը նույնպես պատրաստ չէ այդ իշխանափոխությանը, և Հայաստանը կարող է հայտնվել 1918-20թթ. ժամանակներում, երբ նույն իրավիճակն էր, և, փաստորեն, Հայաստանում չծնվեց այն քաղաքական ուժը, որը կարողանար կոնսոլիդացնել և ճիշտ խնդիրներ դնելով՝ փրկեր երկիրը, ինչպես որ եղավ Թուրքիայում Աթա Թուրքի ժամանակ։