Լևոն Տեր-Պետրոսյանի օրոք, իհարկե, Լևոն Տեր-Պետրոսյանը վերջինն է իմացել, որ մենք փակված ենք եղել։ Գործը վերականգնվեց և շարունակեցինք աշխատել։ Քոչարյանի դեպքում նա, այսպես ասած, ուժեղ կող ուներ, և ինքն այդ կողով մնաց 10 տարի։ Սերժ Սարգսյանն այս մրցույթում դրել է իր տրամադրություններն ընդհանրապես ազատ խոսքի նկատմամբ։

Ես շատ կուզենայի, որ այն հարցը, որը Վազգենին էր վերաբերում, կարողնայիք տալ իրեն։ Բայց եթե Վազգենին վերաբերող հարցերը տալիս եք ինձ, նաև այստեղ պիտի որոշ բաներ, որ Վազգենից թողնվել է, այդ էլ վերագրել ինձ։ Փորձեմ Վազգենի փոխարեն պատասխանել։ Վազգենն ինքը պատասխանել է ձեր այդ հարցին Հանրապետական կուսակցության, եթե չեմ սխալվում, 8-րդ կամ 9-րդ համագումարի ժամանակ, որտեղ ասել է, թե մենք դեռ պետք է կարողանանք ապացուցել, որ ճիշտը մենք էինք, ոչ թե Լևոն Տեր-Պետորսյանը։

Կառավարման տեսության հիմքային օրենքներից մեկն է համարվում հետևյալ սահմանումը. «Ինչքան վատ է վիճակը, այնքան մեծ է սրընթաց զարգացման հավանականությունը»: Պետականաշինության և տնտեսության բոլոր ժամանակների հրաշքներն ի հայտ են եկել հենց անելանելի վիճակներում: Ուրիշ բան, որ ներկայիս Հայաստանի «էլիտան» ունակ չէ այդ հրաշքն ապահովել:

Ես հիմա ավելորդ չեմ ուզում խոսել ոչ թե նրա համար, որ վախենում եմ (էլի եմ ասում, որ ոչ մեկից կախված չեմ), այլ... Ես մի քիչ դեմ եմ թուրքերի հետ այսպես միանգամից ունենալ բարեկամական հարաբերություններ։ Գուցե քաղաքական գործիչներն ավելի ճիշտ են հասկանում՝ ինչ է պետք, բայց որպես քաղաքացի՝ ես չեմ ուզում դա։

Իշխանություններին հակակշիռ կա. դրանք մարդիկ են, որոնք գտնվում են կուսակցությունների ներսում, հասարակության մեջ, ինտելիգենցիայի մի հատվածում, լրագրողական դաշտում։ Դրանք այն մարդիկ են, որոնք իրավամբ ընդդիմադիր են այսօրվա համակարգին, ոչ թե խաղում են կամ փող են վերցնում ու ընդդիմադիր խաղում, այլ նրանք են, ովքեր իրավամբ ընդդիմադիր են։

Քաղաքական մակարդակում ցավոք Հայաստանում ես դեռ չեմ տեսնում հստակ գաղափարական այլընտրանք գործող իշխանությանը։ Այս առումով կա նոր ուժի պահանջ։

Անընդհատ պետք է իշխանափոխություն իրականացնել, անընդհատ։ Հենց մի հարցում թերացան, միանգամից փոխենք, մինչև իմանան, որ իրենք կոչված են այս ժողովրդին և այս երկրին ծառայելու, այլ ոչ թե ամեն մի չինովնիկի վարորդ իրեն ամեն ինչ թույլ տա, և մարդիկ իրենց վարկաբեկված զգան։

Կառավարությունն այս երկու տարիների ընթացքում մեծ արդյունավետությամբ չի փայլել, և այն գործընթացները, որ մինչ այդ եղել են, այժմ էլ շարունակվում են։

Եթե խոսում ենք համատարած ցածրաճաշակության մասին, բնականաբար, դա առաջին հերթին տարածվում է քաղաքական դաշտի վրա։ Եթե հասարակական կյանքում, արվեստում նոր խոսք է հարկավոր, ապա այն առավել անհրաժեշտ է մեր քաղաքական կյանքում։

Արտահերթ ընտրություններ հնարավոր եմ տեսնում միայն մի դեպքում՝ եթե Հայաստանի իշխանությունը՝ Սերժ Սարգսյանը, համաձայնվի ազատագրված տարածքները հանձնել։

Հայաստանում այս ճգնաժամից դուրս գալու համար իսկապես նոր քաղաքական վերնախավ է պետք, նոր մարդիկ են պետք, որովհետև այն խնդիրները, որոնք ծառացել են Հայաստանի առջև (նկատի ունեմ կլանաօլիգարխիկ համակարգի, ժամանակակից տնտեսական և քաղաքական համակարգի վերափոխումն ազգային, պետական խնդիրների լուծման ուղիների տարբերակով): Այն էլիտաները, որոնք կան այսօր, ուղղակի ի վիճակի չեն դրանք լուծել, նոր լուծումներ տալ։

Իմ խոսքը ոչ թե Լևոն Տեր-Պետրոսյանին էր վերաբերում, այլ այն մասսաներին, որ գնում են նրա հետևից, ու երբ նրանց ուզում ես ապացուցել, որ այն, ինչից դուք դժգոհում եք, այսօր ստեղծել է այդ մարդը, չես կարող ապացուցել, որովհետև դու քո ձեռքում չունես այդ ռեսուրսները։ Իսկ իշխանությունն էլ դա չի անի, քանի որ այդ ապացույցները նաև նրա հիմքերն են քանդում:

Մադրիդյան սկզբունքները, նորացված սկզբունքները ևս, այսօրվա վիճակով, կոնկրետ իմ կուսակցության՝ Դաշնակցության կողմից ընդունելի չեն։

Ցանկացած փոփոխություն իրենց հավասար այլընտրանք է՝ ոչինչ Հայաստանում չփոխող, դեպի վատը գնացող՝ բացառությամբ այն փոփոխության, որի դեպքում նոր իշխանությունը կհայտարարի ինստիտուցիոնալ նոր համակարգի ստեղծումը, ճանապարհային քարտեզը, ժամեկտներ, քայլեր՝ նոր Սահմանադրությունից սկսած, նաև նոր տնտեսական քաղաքականություն, նոր ընտրական օրենսգիրք։

Իշխանափոխության դեպքում նախորդ իշխանության դիրքորոշման հետ չհամաձայնելը և փոխարենը այլ բան առաջարկելն ավելի ընկալելի է: Գործող իշխանության համար շեշտադրումների ու դիրքորոշումների կտրուկ փոփոխությունը հիմնավորելը ավելի բարդ, բայց թերևս անխուսափելի խնդիր է:

Պատերազմը երբեք ցանկալի չէ եւ պատերազմներից պետք է միշտ էլ վախենալ: Միեւնույն ժամանակ' մենք կռվելուց չենք վախենում, եթե դրա անհրաժեշտությունը լինի: Բայց մեր դիրքորոշումն այն է, որ հիմնահարցը պետք է լուծվի խաղաղ միջոցներով' փոխզիջումների հիման վրա:

Միայն այն փաստը, որ Հայաստանը արձանագրությունները ստորագրելուց հետո երկու փաստաթղթերով փորձեց շտկել վիճակը (ՀՀ Սահմանադրական դատարանի մեկնաբանությունները և «Միջազգային պայմանագրերի մասին» ՀՀ օրենքում խորհրդարանի հրատապ փոփոխությունները), խոսում է այն մասին, որ մեր դիվանագիտությունն իրականացվել է անպատրաստ, և, որպես հետևանք, խիստ կասկածելի է մտածել, թե այն «նախաձեռնողական» է:

Թուրքիան հիանալի գիտի, որ Հայաստանն անմիջապես կվավերացնի արձանագրությունները, հենց որ Թուրքիայի խորհրդարանը վավերացնի, սակայն չի դադարեցնի պայմանագրի ընթացքը' այսինքն ետ չի վերցնի ստորագրությունը, քանի որ Միացյալ Նահանգները դա թույլ չի տա։