Հարցազրույց «Գերագույն խորհուրդ» պատգամավորական ակումբի նախագահ Ռուբեն Թորոսյանի հետ

–Ինչպե՞ս եք գնահատում այսօր Հայաստանում ստեղծված քաղաքական, սոցիալ–տնտեսական իրավիճակը։

–Ծայրագույն վատ։ Ինձ երբ հարցնում են մարդիկ, թե վերջն ի՞նչ է լինելու, ես ասում եմ՝ վերջն էղել–պրծել ա, էս լրիվ ուրիշ աշխարհում ենք գտնվում արդեն՝ վերջից այն կողմ։

–Բայց ինչ–որ ելքեր չե՞ք տեսնում։

–Միակ ելքն ընտրություններն են, որ կարողանանք արդար և ազատ ընտրություններ անցկացնել։ Իսկ թե ինչ ձևով, մեր բազմաթիվ հայտարարություններում այդ մասին նշել ենք։ Միակ ճանապարհը Սփյուռքի ուժի մոբիլիզացումն է։ Ուրիշ շահագրգիռ սուբյեկտ չկա։ Միջազգային կազմակերպությունները, ցավոք, իրենց քաղաքական շահն են հետապնդում, կամ ոմանք էլ՝ անձնական շահ, և Եվրախորհուրդ ընդունվելուց հետո խայտառակ վիճակ է Հայաստանում ստեղծվել հենց այդ հարցով, երբ ճիշտ հակառակը պետք է լիներ։ Դրա համար՝ միակ սուբյեկտը, որ մնում է, Սփյուռքն է։ Սփյուռքի ուժը պետք է մոբիլիզացնել, որպեսզի թույլ չտալ՝ միջազգային կազմակերպությունները միջամտեն մեր գործին, ավելի՛ն՝ կատարեն իրենց պարտականությունները։ Կարծում եմ, որ այդ դեպքում մենք անպայման հաջողության կհասնենք, որովհետև արդար ընտրություններ անցկացնելու համար մեր ժողովրդի պոտենցիալը հսկայական է։ Մեր ժողովուրդը շատ է ուզում, և անում է, ուղղակի իշխանություններն են միշտ ստացվում այնպիսին, որ ճիշտ հակառակն են անում։

–Չե՞ք կարծում, որ իրականում ամեն ինչ հենց մեզանից՝ Հայաստանի բնակիչներից է կախված։ Որովհետև եթե մենք մեր այդ պոտենցիալը ճիշտ ուղղությամբ տանենք ու հասնենք մեր նպատակին, այսինքն՝ իշխանափոխության, ապա այդ դեպքում թե միջազգային կառույցներն ի՞նչ կմտածեն ու ի՞նչ կանեն, արդեն էական չէ։

–Իհարկե։ Լրիվ համաձայն եմ դրա հետ։ Մեզանից է կախված, բայց որպեսզի մենք առաջ գնանք, խոչընդոտները պետք է հաղթահարենք։ Իսկ խոչընդոտը հսկայական է, ես դա նկատի ունեմ։ Ես հո չեմ ասում՝ իրանք գան մեզ օգնեն. ո՞վ օգնի։ Ես ասում եմ, որ միակ սուբյեկտն ամբողջ հայ ժողովուրդն է, որը պետք է ոտքի կանգնի Հայաստա՛նն իրավական պետություն դարձնելու համար։ Եթե միջազգային կազմակերպությունը գալիս է ու, օրինակ, գովում է, ֆինանսավորում է և այլ բաներ է անում և իշխանություններին ավելի է հնարավորություն տալիս հակաժողովրդավարական, անօրինական քաղաքականություն տանել, դրա համար եմ ասում՝ այդ խոչընդոտները պետք է վերացնել, ու ամեն ինչ պետք է անի այս ժողովուրդը։

–Ինչպե՞ս կգնահատեք մարտի 17–ին Լևոն Տեր–Պետրոսյանի ելույթը և Ազատության հրապարակ ժողովրդին մտցնելն ու տուն ուղարկելը։

–Ես Լևոն Տեր–Պետրոսյանի իշխանության օրոք ամենաուժեղ քննադատն եմ եղել և չեմ կարծում, որ ինձանից շատ որևէ մեկը քննադատել է նրան։ Ինչո՞ւ եմ սա ասում։ Ես անդամագրվեցի Հայ ազգային կոնգրեսին, որովհետև ես կամ այն ուժի մեջ, որը պայքարում է հանուն ազատ ընտրությունների։ Երբ որ ես անդամագրվեցի, ես հենց դա էի ասում, որ պետք է, Լևոն Տեր–Պետրոսյանն ինչ թերություններ որ ուներ, դրանք անցած լինեն, և դա հաջողություն  կբերի։ Ինքը շատ լավ սկսեց, արտակարգ սկսեց, ու ես կարծում եմ, որ նա ամենահուսալի քաղաքական գործիչներից է՝ անկախ նրանից՝ նա դրակա՞ն է ընկալվում, թե՞ բացասական։ Ինչ վերաբերում է մարտի 17–ին, իհարկե, գուցե ես այլ ճանապարհ ընտրեի, ես ի՛մ կարծիքն եմ ասում, բայց այսօր իրականության մեջ ՀԱԿ–ը միակն ուժն է, որն ապօրինի ընտրությունների պահանջն է դնում։ Չնայած գուցե այնպես չի դնում, ինչպես որ օրինակ ես կցանկանայի, բայց ամեն դեպքում իրականության մեջ այդ միակ քաղաքական ուժն է։ Իհարկե, կարծում եմ, որ ավելի ադամային պետք է լիներ դա։ Ասենք, եթե ժողովուրդը մտավ, ինչ–որ այլ քայլ, դինամիկա պետք է նա տեսներ։ Այսինքն՝ ինչի՞ մտավ ինքը Ազատության հրապարակ։ Շարունակություն պետք է լիներ։ Դա անպայման չէր, որ լիներ ջարդոց, փշրոց, ես դա անտեսում եմ, բայց կան այլ մեթոդներ։ Իհարկե, այդ օրն այդ հաղթանակը, եթե դա հաղթանակ կոչենք, որովհետև ինձ համար դա շատ ծիծաղելի է, բայց անպայման պետք է շարունակվեր։ Դրա հետ միասին, ես նաև ասեմ, որ մեր իրականության համար դրական գնահատելով ՀԱԿ–ի գործունեությունը, բայց կարծում եմ, որ ռազմավարական տեսակետից ճիշտ կլիներ, որ գլխավոր պահանջը լիներ և մնար ընտրությունների արդարությունը։ Ցավոք, այդ ուղղությամբ սկզբունքային պայքար չի տարվում։ Ու եթե մենք այսօր անգամ ինչ–որ ձևով գնանք արտահերթ կոչվող այդ միջոցառմանը՝ ընտրություններին, մենք նույն վիճակի մեջ ենք հայտնվելու, որովհետև ոչինչ չի արվել, ու այդ ուղղությամբ որևէ մեկը, այդ թվում և ՀԱԿ–ը, կոնկրետ գործունեություն չի ծավալում, ցավոք սրտի։

–Տևական ժամանակ է՝ Ազատության հրապարակում հացադուլի է նստած «Ժառանգության» հիմնադիր Րաֆֆի Հովհաննիսյանը։ Դուք նրանք այցելե՞լ եք, նրան ձեր զորակցությունը հայտնե՞լ եք։

–Ես ոչ թե մեկ անգամ եմ գնացել, այլ համարյա ամեն օր ես այցելում եմ Րաֆֆի Հովհաննիսյանին։ Չնայած՝ պայքարի այս ձևը, որն ընտրել է ԱԺ խորհրդարանի մաս կազմող կուսակցություններից մեկի առաջնորդը, ինձ համար մերժելի է, ես չեմ ընդունում նման ձևը։ Ես չեմ ընդունում նաև այն ձևը, որ դա ինչ–որ ծոմապահություն է, ոչ թե քաղաքական պահանջներ ներկայացնելու համար է։ Ես Րաֆֆի Հովհաննիսյանի ու իր կուսակիցների հետ բազմիցս խոսել եմ ու միշտ ասել եմ՝ բա ո՞ւր են պահանջները. ես՝ որպես քաղաքացի, ուզում եմ իմանալ՝ ինչի՞ համար է ինքը նստել։ Եթե դա ծոմ է, այսինքն ինչպե՞ս կարելի է ծոմ լինի։ Լևոն Տեր–Պետրոսյանը երբ որ այդ մասին ասաց, ես անկախ նրանից, թե նա ի՞նչ հիշատակեց մեր պատմիչներից, հայտնի մարդկանցից… բայց էլի առերևույթ երևում է, որ դրա համար չարժե ցուցադրել և նստել։ Պետք է պահանջներ ներկայացնել։ Բայց երբ որ համեմատում ես այդ քայլի դրականն ու բացասականը, դա ինչ–որ միջոցառում է, որն  աջակցում է այն գործընթացներին, որը մենք անվանում ենք հակաիշխանական, օրինականության համար պայքար։ Հետո, մեր ժողովուրդը դա ընկալում է որպես լա՛վ միջոցառում։ Դրա համար ես կարծում եմ, որ ցցուն մի միջոցառում էր, որը ուշադրության հրավիրելու համար կարևոր էր։

–Ձեր այս ասածից ելնելով՝ այդ դեպքում ինչպե՞ս եք գնահատում, որ Լևոն Տեր–Պետրոսյանն այդպես էլ չմոտեցավ Րաֆֆի Հովհաննիսյանին։

–Ես շատ բացասական եմ գնահատում, շա՛տ բացասական։ Կարծում եմ՝ այն, որ ասաց Լևոն Տեր–Պետրոսյանը, չեմ թաքցնում, ճիշտ է ասել, ծոմապահության ցուցադրումն անընդունելի է։ Ես Րաֆֆի Հովհաննիսյանի մոտ այդ ձևական բաները միշտ չեմ ընդունել ու այդքան վստահություն չունեմ, ազնվորեն ասած, իր քաղաքական գործունեության, նպատակների նկատմամբ։ Բայց նրան չմոտենալը, իհարկե, խիստ բացասական եմ գնահատում։ Ես նորից եմ ասում՝ մեր ժողովրդի մեծամասնության համար դա ընկալվում է որպես միջոցառում, որն աջակցում է մարդու իրավունքների պաշտպանությանը և այլն։ Իհարկե, անպայմա՛ն պետք է մոտենար։ Ես չգիտեմ՝ քաղաքական դժվար լինի, գուցե ինչ–որ անձնակա՞ն հարցեր կային։ Բայց կրկնեմ, որ բացասական եմ գնահատում։ Ճիշտ կլիներ, որ մոտենար։ Մանավանդ երբ որ մյուսներն էլ են այդ մասին ասում, թե ինչու իրենք չմոտեցան, ինձ համար դա ընդհանրապես մոտեցում չէ՝ չմոտեցանք, որովհետև չենք ընդունում նրա քայլը։ Ե՛ս էլ չեմ ընդունում, իմ համար էլ է շատ խորթ, որ այդ մակարդակի մարդը, որը հսկայական ամբիոն ունի, պայքարի տարբեր ձևեր կան, գա Օպերայում նստի, ծոմապահություն անի, ինձ համար դա անընդունելի է։ Բայց նորից եմ ասում, քանի որ այդ քայլին գնացել է, իսկ այդ միջոցառումն ինչ–որ չափով օգնում է ընդհանուր գործին, դրա համար էլ ես նման բոլոր միջոցառումներին զորակցություն հայտնում եմ։

Հարցազրույցը վարեց Արեգնազ Մանուկյանը