ՀՀ ԱԳ նախարար Էդվարդ Նալբանդյանի հարցազրույցը ավստրիական «Der Standard» օրաթերթին

- Պարոն նախարար, դուք ստորագրել եք ցյուրիխյան արձանագրությունները, որոնք նպատակաուղղված էին Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ հարաբերությունների կարգավորմանը, չնայած նրան, որ Ձեր երկրում եւ աշխարհով մեկ սփռված հայկական Սփյուռքում առկա էին քաղաքական դժգոհություններ: Ինչքանո՞վ եք դուք դժգոհ Թուրքիայի կողմից գործընթացի առկախման պատճառով:

- Որոշ մարդիկ, ներառյալ Եվրոպայում, վստահություն չունեն թուրքական կողմի նկատմամբ: Նրանք կարծում են, որ Թուրքիան ասում մի բան, անում է մեկ այլ բան: Թուրքական կողմի հետ բանակցային գործընթացը բազում խոչընդոտներով լի երկար եւ բարդ գործընթաց էր: Նախարարական մակարդակով տեղի են ունեցել ավելի քան տասը հանդիպումներ: Օրինակ Դավոսում Թուրքիայի՝ այն ժամանակվա արտաքին գործերի նախարար Ալի Բաբաջանի հետ վարել ենք 35 ժամ տեւողությամբ բանակցություններ: Մենք վերջապես եկանք համաձայնության եւ Ցյուրիխում 2009թ. հոկտեմբերին Շվեյցարիայի, ԱՄՆ-ի, Ռուսաստանի, Ֆրանսիայի, Եվրոպական Միության եւ Եվրոպայի Խորհրդի ներկայացուցիչների ներկայությամբ  ստորագրեցինք արձանագրությունները: Ստորագրելուն պես Թուրքիան դրանց վավերացման համար առաջ քաշեց նախապայմաններ:

- Ի՞նչ եք կարծում, ինչ կատարվեց թուրքական կողմի հետ:

- Հավանաբար այդ մասին Դուք պետք է հարցնեք նրանց: Հնարավոր է՝ ոչինչ էլ չի պատահել: Ամեն դեպքում, հնարավոր է՝ նրանք, ովքեր ասում էին, որ դուք չեք կարող վստահել Թուրքիային, լրացուցիչ փաստարկ են ստանում:

- Արդյո՞ք թուրքական կողմը հետ կանգնեց գործընթացից` ընտրությունների հետ կապված նկատառումներից ելնելով:

- Թուրքերը հակված են մտածելու, որ միայն Թուրքիայում կարող են լինել ընյտրություններ, հանրային կարծիք: Եվ մենք ավելի շատ պատճառներ ունենք նախապայմանների մասին խոսելու համար:

- Ինչքանո՞վ է Ադրբեջանը՝ Թուրքիայի քաղաքական գործընկերն ու էներգիայի աղբյուրը, վնաս հասցրել Հայաստանի եւ Թուրքիայի միջեւ հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին:

- Աշխարհի բոլոր երկրները, բացի մեկից` Ադրբեջանից, աջակցում էին այս գործընթացին: Ես չեմ կարծում, որ Ադրբեջանը իրավացի է: Հարաբերությունների կարգավորումը կարող էր օգտակար լինել ոչ միայն Հայաստանի եւ Թուրքիայի, այլեւ ամբողջ տարածաշրջանի համար: Իսկ Ադրբեջանն այս տարածաշրջանի մաս է կազմում:

- Ինչպե՞ս կարելի է վերակենդանացնել ցյուրիխյան արձանագրությունները:

- Գոյություն ունի միայն մեկ ուղի, եւ ոչ թե մի քանի: Մենք ստորագրել ենք արձանագրությունները եւ մենք պետք է դրանք վավերացնենք եւ իրականացնենք առանց որեւէ նախապայմանների` համաձայն pacta sunt servanda սկզբունքի:

- Հնարավոր կլինի՞ արդյոք դա այն բանից հետո, երբ հունիսին Թուրքիայում կայանան խորհրդարանական ընտրությունները:

- Խորհրդարանական ընտրություններից հետո կլինեն ուրիշ ընտրություններ: Եթե պատճառ ես փնտրում վավերացումը հետաձգելու համար, ապա միշտ կարող ես այն գտնել: Կարծում եմ՝ այսօր թուրքական հասարակությունը մի կողմից ավելի շատ է տրամադրված աջակցելու կարգավորմանը, իսկ մյուս կողմից, ավելի ըմբռնող է անցյալի նկատմամբ: Բանակցությունների մեկնարկն ու արձանագրությունների ստորագրումը նոր պատուհաններ բացեցին: Անցյալ տարի առաջին անգամ մարդիկ ապրիլի 24-ին հավաքվել էին թուրքական քաղաքներում Հայոց ցեղասպանության օրը հիշատակելու համար: Ավելի քան 30.000 թուրք քաղաքացիներ ստորագրեցին մի խնդրագիր, որով ներողություն էին խնդրում հայ ժողովրդից:

- Հայացք նետելով գերակա խնդիր հանդիսացող ԼՂ սառեցված հակամարտության վրա՝ ի՞նչ եք կարծում, ինչպիսի՞ վտանգ է այն ներկայացնում Հարավային Կովկասի համար:

- Ադրբեջանի իշխանությունները գրեթե ամեն օր ռազմատենչ հայտարարություններ են անում եւ սադրիչ գործողություններ իրականացնում: Միայն մեկ տարվա ընթացքում նրանք կրկնապատկել են իրենց ռազմական բյուջեն եւ մերժում են միջազգային հանրության կողմից արված առաջարկները՝ համաձայնության գալու ուժի չկիրառման, հրադադարի ամրապնդման, շփման գծից դիպուկահարների դուրս բերման շուրջ: Ես չեմ կարծում, որ ինչ-որ մեկը կարող էր մեկնաբանել, որ ադրբեջանական իշխանությունների կողմից որդերգված այդ վարքագիծը վտանգ չի ներկայացնում:

- Բայց արդյո՞ք դուք պետք է լուրջ ընդունեք ձեր կողմից վկայակոչված այդ ռազմատենչ հայտարարությունները, կամ արդյո՞ք դրանք չեն արվում ավելի շատ Ադրբեջանի ներքին սպառման համար:

- Ուժի կիրառման սպառնալիքը միջազգային իրավունքի խախտում է և ռազմատենչ վարվելակերպին համարժեք արձագանք չտալը հնարավոր է հանգեցնի լուրջ հետեւանքների:

- Ինչքանո՞վ է ավտորիտար վարչակարգը եւ թերզարգացած քաղաքացիական հասարակությունը տարածաշրջանում անկայունության աղբյուր հանդիսանում:

- Հարկավոր է ավելի զգուշավոր լինել տարածաշրջանային երկրներում տեղի ունեցող քաղաքական-սոցիալական զարգացումները համեմատելու հարցում: Այն ժամանակ, երբ Հայաստանը քայլեր է ձեռնարկում ժողովրդավարությունը զարգացնելու համար, Ադրբեջանը քայլեր են ձեռնարկում՝ զարգացնելու ավտորիտարիզմը: Սա այն տեսակետն է, որն արտահայտել են միջազգային կազմակերպությունների մեծամասնությունը եւ որի հետ համակարծիք են փորձագետներից շատերը: Հայաստանում լրատվամիջոցները եւ քաղաքացիական հասարակությունն ակտիվորեն ներգրավված են քաղաքական քննարկումներում, մի բան, որը չլսված բան է Ադրբեջանում: Ճիշտ հակառակը, պետության կողմից լիարժեք աջակցություն ստացող՝ հայերի նկատմամբ ատելություն սերմանող քարոզչությունը խանգարում է խաղաղության հաստատման գործընթացին: Եվ նման ճանապարհով երիտասարդ սերնդի ուղեղները թունավորումը խոչընդոտում է ապագա կարգավորման համար: Ընդհանուր առմամբ, փոխզիջման եւ խաղաղ երկխոսության ոգին առավել քիչ է հավանական ավտորիտար երկրներում:

-Հիմա, երբ մի քանի ամիս անցել է, դուք հաշտվե՞լ եք այն մտքի հետ, որ Ավստրիան տարածաշրջանում միակ դեսպանությունը բացել է Բաքվում եւ ոչ թե Երեւանում կամ Թբիլիսիում:

- Կհավատա՞ք, եթե ես ասեմ, որ շատ ուրախ եմ այդ առումով: Ոչ: Վիեննայում մենք մեր դեսպանությունը բացել ենք շատ տարիներ առաջ, որն առաջիններից մեկն էր անկախացումից հետո: Կարծում եմ, որ արդեն ժամանակն է, որ Ավստրիան փոխադարձի համարժեք կերպով եւ ներկայացուցչություն բացի Երեւանում: Մեր նպատակն է  մեր հարաբերությունները հասցնել առավել բարձր մակարդակի:

- Ավտրիայի նախկին արտգործնախարար Ուրսուլա Պլասսնիկն իր թեկնածություն է առաջադրել ԵԱՀԿ Գլխավոր Քարտուղարի պաշտոնում: Կաջակցի արդյո՞ք Հայաստանը նրան:

- Մենք դեռ որոշում չենք կայացրել թեկնածուների վերաբերյալ: Բայց կապված Թուրքիայի թեկնածուի հետ, մենք հայտնել ենք, որ չենք կարող աջակցել նրան, քանի որ տարբեր միջազգային կառույցներում Թուրքիայի ներկայացուցիչները, ընդհանուր առմամբ, տարբերվում են իրենց կողմնակալ մոտեցումներով եւ բաց չեն թողնում որեւէ հնարավորություն Հայաստանի դիրքորոշումների դեմ արտահայտվելու համար:

-Սա նշանակու՞մ է, որ այլ թեկնածուների եւ տիկին Պլասնիկի օգտին եք քվեարկելու:

- Դա նշանակում է, որ մյուս թեկնածուներից մեկը կարող է աջակցություն ստանալ մեր կողմից...

- Դուք կկրճատե՞ք այդ ցուցակը:

- Մենք կանենք այդպես: Շատ շուտով: