Հարցազրույց Երևանի պետական համալսարանի արևելագիտության ֆակուլտետի փոխդեկան, թուրքագետ Ռուբեն Մելքոնյանի հետ

 -Ի՞նչ եք կարծում՝ բանաձևի ընդունումից հետո այն կմտնի՞ ԱՄՆ Կոնգրեսի լիագումար նիստ, թե՞ ոչ։

-Ունենալով անցյալի նմանատիպ փորձը, երբ չորս անգամ բանաձև ընդունվեց, սակայն հետագա ընթացք չունեցավ, ինչպես նաև համադրելով արդեն այսօր ԱՄՆ-ում հնչող կարծիքները, ԱՄՆ-Թուրքիա ռազմավարական հարաբերությունները՝ ես կարծում եմ, որ ավելի քիչ է հավանական, որ բանաձևը մտնի լիագումար նիստ: Եթե նույնիսկ մտնի էլ, ապա դա կլինի որոշ ձգձգումներից հետո և կապված կլինի ընթացող սակարկումների հետ: Ցավոք, Հայոց ցեղասպանության հարցը շարունակում է մնալ գերտերությունների և Թուրքիայի միջև քաղաքական սակարկման առարկա:

 -Թուրքիայում և Ադրբեջանում խոսում են, որ բանաձևի ընդունումը կապված է Էրդողանի վարած քաղաքականության հետ, կա նաև հրեական լոբբիի գործոնը։

-Թուրքիայում և Ադրբեջանում նմանատիպ կարծիք են հայտնում հիմնականում ընդդիմադիր ուժերը, որոնց համար բանաձևի ընդունումը ևս մեկ հարմար առիթ էր քննադատել Էրդողանի իշխանությանը: Իսկ հրեական լոբբին, ճիշտ է, այս անգամ գրեթե չեզոք հանդես եկավ, սակայն մյուս փուլերում, այսինքն՝ եթե բանաձևը մտնի լիագումար նիստ, չենք կարող կանխատեսել, թե արդյոք նույն պահվածքը կդրսևորի:

-Այս որոշումն ինչպե՞ս կանդրադառնա թուրք-ամերիկյան հարաբերությունների և հայ-թուրքական գործընթացների վրա։ Ձեր կանխատեսմամբ՝ ե՞րբ կբացվի սահմանը։

-Թուրքիայում և՛ հասարակական մակարդակում, և՛ իշխանական շրջանակներում կավելանան հակաամերիկյան տրամադրությունները, կարող են լինել մի քանի ցուցադրական գործողություններ, քայլեր: Սակայն պետք է հաշվի առնենք, որ այս պահին Թուրքիայում տիրում են հիմնականում զգացմունքային տրամադրություններ և մենք ավելի պետք է ուշադրություն դարձնենք այն քայլերին, որոնք թուրքերը կանեն որոշ ժամանակ անցնելուց և ավելի «սառը գլխով» դատելուց հետո: Այս վիճակը թուրքական իշխող կուսակցությունը օգտագործելու է նաև հասարակության մեջ իր նվազող ռեյտինգը բարձրացնելու համար և կիրառելու կոշտ հռետորաբանություն:

Արդեն այսօր Թուրքիայում հնչող հայտարարությունները թույլ են տալիս պնդել, որ այս պահին հայ-թուրքական գործընթացի ապագան էլ ավելի մշուշոտ է դառնում. պաշտոնական Անկարան բաց տեքստով ասաց, որ իր հետ հնարավոր չէ խոսել սպառնալիքների լեզվով և նա հայկական հարցում չի գնալու զիջումների: Իհարկե, այս հարցում ևս հարկ է սպասել կրքերի հանդարտվելուն: Իսկ Հայաստան-Թուրքիա սահմանի բացումը այս պահին կանխատեսելը խիստ անշնորհակալ գործ է:

-Պարոն Մելքոնյան, բանաձևի ընդունումն արցախյան հակամարտության վրա ինչպե՞ս կանդրադառնա։

-Կարծում եմ թուրքական հռետորաբանության մեջ էլ ավելի շատ կհնչեն պանթյուրքիստական երանգներ, որը կշոյի ադրբեջանցիների «խոցված ինքնասիրությունը», իսկ արցախյան հակամարտության վրա այս վիճակը, իմ կարծիքով, շոշափելի ազդեցություն չի ունենա:

-Ակնհայտ է, որ Հայաստանի իշխանությունների ջանքերով չէ, որ այդ բանաձևն ընդունվեց։ Ավելի շուտ դա կարելի է դիտարկել թուրք-ամերիկյան, ռուս-ամերիկյան, թուրք-ռուսական հարաբերությունների տիրույթում։ «Ֆուտբոլային» դիվանագիտությունը մեզ ի՞նչ տվեց։

-«Ֆուտբոլային դիվանագիտությունը» մեզ ստիպեց մտնել մի խաղի մեջ, որը անշուշտ լի է որոգայթներով և երկարատև է, սակայն այն, միևնույն ժամանակ, կարող է ազդակ դառնալ հայկական դիվանագիտության առավել հասունացման համար:

-Այդ նույն դիվանագիտությունը ենթադրում էր սահմանների բացում և դիվանագիտական հարաբերությունների հաստատում, ինչպես նաև պատմաբանների հանձնաժողովի ստեղծում։ Կարո՞ղ ենք ձախողված համարել այդ դիվանագիտությունը։

 -«Ֆուտբոլային դիվանագիտությունը» պատմաբանների հանձնաժողովի ստեղծում չէր ենթադրում, համենայն դեպս, թուրքական կողմի համար ցանկալի ձևաչափով: Դիվանագիտությունը այնպիսի ոլորտ է, որտեղ արդյունքները միանգամից և արագ ի հայտ չեն գալիս, իսկ «ֆուտբոլային դիվանագիտությունը»  ձախողված չի կարելի համարել, քանի որ, ինչպես ասացի, սա երկարատև գործընթաց է:

Զրույցը վարեց Սյուզի Մելքոնյանը