Հարցազրույց Կովկասյան ինստիտուտի փոխտնօրեն Սերգեյ Մինասյանի հետ

-Ինչպե՞ս եք գնահատում հայ-վրացական ներկայիս հարաբերությունները։

-Վերջին տաս օրերի ընթացքում հայ-վրացական հարաբերություններում իսկապես ինչ-որ լարվածություն է նկատվում։ Դա կապվում է մի քանի դեպքերի հետ, որոնք որ գրեթե միաժամանակ տեղի ունեցան։ Նախ Ջավախքի հայ ուսուցիչներին Վրաստանի իշխանությունները չթողեցին գալ Հայաստան վերապատրաստվելու, այնուհետև ԱԺ պատգամավոր Շիրակ Թորոսյանին արգելեցին հատել հայ-վրացական սահմանը...

-Վաղը Վրաստանի նախագահը պաշտոնական այցով ժամանում է Երևան։ Ձեր նշած դեպքերն ու հայ-վրացական հարաբերություններում վերջին շրջանում նկատվող լարվածությունը համընկավ Միխայիլ Սահակաշվիլիի Հայաստան կատարելիք այցի հետ։ Դա պատահականությու՞ն է։

-Ճիշտն ասած չէի ցանական մեկը մյուսի հետ կապել և կանխակալ գնահատական տալ։ Մյուս կողմից, չափազանց տարօրինակ և չափազանց զարմանալի է, որ այս դեպքերը տեղի են ունենում Սահակաշվիլիի Հայաստան կատարելիք այցից առաջ։ Միգուցե դա կապված է Վերին Լարսի հնարավոր բացման, կամ այլ զարգացումների հետ։ Ամեն դեպքում, իմ կարծիքով,  վրացական կողմը նման սրացումներով փորձում է Հայաստանի իշխանությունների հետ բանակցություններում, և ընդհանրապես դիվանագիտական խաղում ավելի նպաստավոր դիրք զբաղեցնել, որովհետև պարզ է, որ նման լարվածությունը կարող է ավելի լուրջ խնդիրներ առաջացնել։

-Վերջին օրերին առաջացած այս սրացումը ինչպե՞ս է անդրադարձել Ջավախքի, առանց այն էլ, լարված իրավիճակի վրա։

-Վերջին մեկ ու կես տարվա ընթացքում Ջավախքում, ընդհանրապես, իրավիճակը ծանր է թե՛ հոգեբանական, թե՛ տնտեսական և թե՛ քաղաքական առումներով։ Բնականաբար այս լարվածությունը ծանր է տանում հայ բնակչությունը։ Դրան գումարած միջազգային ճգնաժամն ու Վրաստան-Ռուսաստան հարաբերությունների խզումն, էլ ավելի է բարդացնում դրությունը Ջավախքում։ Այս առումով իրավիճակը Ջավախքում բավականին տագնապալի է։

-Անդրադառնանք Շիրակ Թորոսյանի հետ կապված դեպքին։ Վրաստանի իշխանությունները Հայաստանի ԱԺ պատգամավորին, «Ջավախք» հայրենակցական միության նախագահին արգելում են հատել սահմանը։ Սա կարո՞ղ ենք դիտարկել այն համատեքստում, թե Վրաստանի իշխանություններն ընդհանրապես ինչպես են տրամադրված Ջավախքի խնդիրները լուծելու հարցում։

-Չէի ցանկանա նման ձևով մեկնաբանել, որովհետև իրականում շատ դժվար է դա անել...Չեմ կարծում, թե վրացական կողմը կգնար նման կտրուկ քայլերի՝ հետապնդելով ինչ- ինչ նպատակներ։ Սակայն, կարող ենք ասել, որ վերջին ամիսներին ինչ որ բացասական դինամիկա է նկատվում հայ-վրացական հարաբերություններում։ Բնականաբար ջավախահայությունը տագնապով է արձագանքում դրան։

-Արդեն նշվում է, որ Սերժ Սարգսյան-Միխայիլ Սահակաշվիլի առաջիկա հանդիպման ժամանակ նաև քննարկվելու է Վերին Լարսի անցակետի բացման հարցը։ Որքանո՞վ է հնարավոր, որ Վրաստանն այս հարցում մերժողական կեցվածք ընդունի։

-Անցակետն առաջին հերթին փակվել էր Ռուսաստանի կողմից և դա դիտարկվում էր որպես որոշակի լծակ ուղղված հենց Վրաստանի դեմ։ Հիմա Ռուսաստանի իշխանությունները պատրաստակմություն են հայտնել բացել անցակետը։ Այժմ հարցն այն է, թե արդյո՞ք Վրաստանը պատրաստ է գնալ այդ քայլին, քանի որ պարզ է, որ Վերին Լարսի բացումը կնշանակի, որ Վրաստանի իշխանությունները ռուս-վրացական հարաբերություններում պատրաստ են գնալ որոշակի ստատուս քվոյի։ Բնականաբար այս պայմաններում Վրաստանի իշխանությունները որոշակի քաղաքական կամքի արտահայտման պետք է գնան։

-Չեք կարծու՞մ, որ վերջին տարիներին հայ-վրացական հարաբերություններում Հայաստանն իրեն չափից ավելի պասիվ-անտարբերություն է ցուցաբերում։

-Իհարկե։

-Ինչո՞վ է դա պայմանավորված, և արդյո՞ք ժամանակը չէ փոխելու նման կեցվածքը։

-Հայաստանի հստակ դիրքորոշումը այս և այլ հարցերում հնարավորություն կտար խուսափելու հայ-վրացական հարաբերություններում տարբեր սրացումների առաջացումից։ Հայաստանը կարող և պետք է ավելի հստակ դիրքորոշում ունենար թե՛ ջավախահայության, թե այլ խնդիրներում։ Ցավոք, նման դիրքորոշում չկա և միգուցե Վրաստանի իշխանությունների և քաղաքական էլիտայի կողմից հայ-վրացական հարաբերությունները դիտարկվում են ոչ թե կառուցողական, այլ ուժային՝ real politic-ի դիրքերից։

-Այսինքն վրացական կողմը մեզ վրաբերվում է այնպես, ինչպես որ մենք ենք մեզ ներկայացնու՞մ։

-Եթե մենք ինքներս մեզ համար արձանագրում ենք, որ Ջավախքի և այլ խնդիրները առաջնային չեն և այդ խնդիրների հարցում մենք պատրաստ ենք գնալ զիջումների՝ ինչու ոչ։ Նման դեպքում ինչու՞ Վրաստանի իշխանությունները նման ձևով չպետք է վարվեն։

-Փաստորեն ստեղծված իրավիճակում մեղավորը մե՞նք ենք։

-Մի բան կարող եմ ասել. եթե նման ձևով շարունակվի, ապա բարդությունները ոչ միայն Ջավախքում, այլև երկու երկրների միջպետական հարաբերություններում միայն կարող են ավելանալ։

-Նման ձևով շարունակվելու դեպքում, որքնո՞վ է իրական դառնում Ջավախքի հայաթափումը։

-Ջավախքը չենք կորցնի։ Այն որ ջավախահայությունը, մեծ հաշվով, զրկված լինելով Հայաստանի իշխանությունների և հայ հասարակության քաղաքական և բարոյահոգեբանական աջակցությունից, պահպանում է հայեցի շունչը՝ խոսում է Ջավախքի հոգու ամրության մասին։ Միայն ջավախահայության կամքից է կախված լինելու՝ կապրի նա իր տարածքում, թե ոչ։

-Հայաստանի և Վրաստանի նախագահների հանդիպումից որևէ ակնկալիք ունե՞ք։ Առաջացած լարվածությունը որքանո՞վ այն կչեզոքացնի։

-Կարծում եմ, որ դա միանգամայն հնարավոր է։ Չնայած բոլոր այս բացասական դեպքերին, քաղաքական գործիչները ռեալիստներ են և հասկանում են, որ հայ-վրացական հարաբերություններում հետագա բացասական զարգացումները միայն վնասելու են և՛ Հայաստանին, և՛ Վրաստանին։

Զրույցը վարեց Վախթանգ Մարգարյանը