Հարցազրույց գրող Հովհաննես Իշխանյանի հետ

–Ձեր գիրքը՝ «Ուվալնյատի օրը», մեծ աղմուկ է բարձրացրել, հատկապես որ դրա հրապարակումից 9 ամիս հետո Ձեզ հրավիրել են Ռազմական ոստիկանություն և Երևանի ոստիկանության կենտրոնական բաժին ու հարցաքննել։ Այժմ այս կապակցությամբ ի՞նչ զարգացում կա։

–Փաստորեն, 9 ամիս հետո վերածնվեց գիրքը: Վերջին նորությունն այն էր, որ Մշակույթի նախարարությունից պատասխան եկավ, թե շարժական մշակութային արժեքների փորձաքննության չափորոշիչները և մշակութային արժեքների փորձաքննության անցկացման ոլորտները չեն նախատեսում տպագիր նյութերի բովանդակային փորձաքննության իրականացում, այսինքն՝ պոռնոգրաֆիայի տարածման մեջ ինձ մեղադրելը չի ստացվի: Բայց քանի դեռ գործը չի փակվել, կարելի է ենթադրել, որ դեռ չեն ուզում նահանջել ու հիմքեր են փնտրում գործ հարուցելու: Գուցե նոր օրե՞նք հանեն՝ Թուրքիայի 301 հոդվածի կրկնօրինակը, ու օրենքի հետադարձ ուժ կիրառեն, շատ էլ որ օրենքը հետադարձ ուժ չունի։ Իմ ու հարյուրավոր ուսանողների վրա մի անգամ արդեն կիրառել են այդ ուժը, ինչի արդյունքում բոլորս ժամանակից շուտ գնացինք բանակ:

–Ռազմական և Երևանի ոստիկանության գործելաոճը ինչպե՞ս եք գնահատում։ Ո՞ր իրավունքով են Ձեզ հրավիրել հարցաքննության և ինչի՞ համար են մեղադրել։

–Ռազմական ոստիկանությունը առհասարակ իրավասու է զբաղվելու միայն զինվորական հանցագործություններով ու գործ չունի քաղաքացիների հետ: Երևի գրքի մեջ զինվորական հանցագործության նշաններ են տեսել, չնայած կարելի է զարմանալ, որ գրքում գրվածը իրական են ընդունել, որովհետև նկարագրվածը ամբողջությամբ աբսուրդ է: Իրենք մեղադրում են բանակը վարկաբեկելու, կրոնը վիրավորելու ու մայրերին վիրավորելու համար: Խոսքի մեջ մեղադրում էին նաև կանանց վիրավորելու համար, երևի երբ խորհուրդ տվեցի «Աբու–Լալա Մահարի»-ն կարդալ, այդ մեղադրանքը հանվեց, բայց ես «Սամվել»–ն էլ եմ խորհուրդ տվել, իսկ մայրերին վիրավորելը մնացել է:

–Ինչի՞ մասին է պատմում «Ուվալնյատի օրը» ընդհանրապես։

–«Ուվալնյատի օրը» բաղկացած է 16 պատմվածքներից, ու միայն երեքն է բանակի մասին: «Զինվորական երթ» պատմվածքում, որը ոնց որ ամենաշատն է բարկացրել նրանց, հարյուրավոր զինվորներ երթ են անում՝ քարշ տալով իրենց զինվորական գրքույկները, մյուս ձեռքին պահելով ինչ-որ բան, ինչը դժբախտացրել է նրանց, հետո սկսում է ամեն մեկը պատմել իր պատմությունը: Պատմվածքներում ամենաիրական բանը օգտագործված լեզուն է` բանակային ժարգոնը:

–Գիրքը հանվել էր նաև գրախանութների վաճառքից։ Ըստ Ձեզ՝ այդ հրամանը նրանց վերևի՞ց է իջեցվել։

–«Բուկինիստ» գրախանութում իրենց տնօրենի նախաձեռնությամբ էր հանվել, դեռ 9 ամիս առաջ: Սա առաջին դեպքը չէր, բազմաթիվ հայ գրողների գրքեր են հանվել գրախանութներից ոչ նորմատիվ լեզվի ու այլ պատճառներով, իրենք նախընտրում են օտար ոչ նորմատիվ լեզուներ, իսկ «Բյուրոկրատ»-ից, ոնց հասկանում եմ, հանել են տվել: Հստակ է, որ իրենք չէին ուզում այդ գիրքը տարածվի, բայց ինչ արեցին՝ ինչ եղավ:

–Ձեր նկատմամբ իրականացված այդ գործելաոճն ինչի՞ մասին է վկայում։

–Այս ամենը վկայում է, որ դեռ չի վերացել սովետական մտածելակերպը, կարելի է ասել՝ տոտալիտար մտածելակերպը, չնայած չի էլ վերանա, կարևորը, որ չիշխի: Իհարկե, շատերը հիմա էլ են ուզում, որ լինի գրաքննություն, շատերը գիտեն, թե դեռ կա գրաքննություն, ու դրա համար էլ սկսեցին այս պատմությունը:

–Ի՞նչ եք կարծում՝ կատարվածը որքանո՞վ առնչություն ունի Հայաստանում տիրող քաղաքական իրավիճակի հետ, և ընդհանրապես, ինչպե՞ս եք գնահատում հայաստանյան ներքաղաքական իրավիճակը։

–Չեմ կարծում, թե որևէ կապ ունի ներքաղաքական իրավիճակի հետ: Այս ամենը վատ է Հայաստանի վարկի համար, քաղաքական շրջանակներում պիտի որ դա գիտակցեն, ՌՈ-ն ու ոստիկանությունը որ այդքանը չեն գիտակցում, կարելի է համակերպվել, բայց եթե ժողովրդավարության ճանապարհը բռնած գործիչները չգիտակցեն, էդքան էլ հեշտ չի լինի համակեպվել: Հայաստանի ներքաղաքական իրավիճակն էլ ոնց որ մատրյոշկա լինի:

Հարցազրույցը վարեց Արեգնազ Մանուկյանը