Վերջին շրջանում Լևոն Տեր–Պետրոսյանը սկսել է հաճախ շեղվել նախապես գրած տեքստից ու «էքսպրոմտ» մի քանի մտքեր արտահայտել հանրահավաքային ելույթի ժամանակ։ Հետաքրքիր զուգադիպությամբ՝ տերպետրոսյանական բոլոր շեղումները հօգուտ Սերժ Սարգսյանի են, հօգուտ «երկխոսությունը» գյալաջիի վերածելու իշխանական ծրագրերի։ Այդ շեղումներն են, որ հնարավորություն են տալիս «ազատ, բայց սերժատու» հեռուստաընկերություններին ուղիղ խոսք ներկայացնել Տեր–Պետրոսյանի «կոշտ» գնահատականներից։

ՀԱԿ առաջնորդը, հավանաբար, հնացած պատկերացումներ ունի և իրեն թվում է, թե հանրահավաքի ժամանակ «տաքացած» մի քանի բան ասելը կանցնի կգնա ու կմնա միայն իր «ստերիլ» գրավոր խոսքը, բայց մենք հիմա ուրիշ դարաշրջանում ենք ապրում և հնարավոր չէ տարբեր լսարանների համար տարբեր բաներ ասել ու «պլստալ»։ Ամեն ինչ ֆիքսվում է ինչպես տեքստային, այնպես էլ տեսաշարային տարբերակով։

Գյալաջիի մեխանիկան

Երբ պատվիրակների մասնակցությամբ «երկխոսությունը» Հանրային խորհրդի փոքր դահլիճում դեռ չէր մեկնարկել, Տեր–Պետրոսյանը համոզում էր Սարգսյանին նստել իրենց հետ սեղանի շուրջ՝ «երկխոսությունը» համեմատելով ավելի քան մեկ ու կես տասնամյակ ձգվող հայ–ադրբեջանական բանակցությունների հետ։

«Երկխոսության ժամանակ մենք մեր օրակարգը կներկայացնենք, իշխանություններն՝ իրենցը,– մոտ ժամուկեսանոց ելույթի վերջում միտինգավորներին դիմելով ասում էր ՀԱԿ առաջնորդը և ավելացնում,– Ղարաբաղի հարցում հայկական կողմը շեշտը դնում է ինքնորոշման սկզբունքի վրա, իսկ Ադրբեջանը՝ տարածքային ամբողջականության։ Արդյոք դա խանգարու՞մ է, որպեսզի կողմերը նստեն դեմ դիմաց ու բանակցեն»։

ՀԱԿ–իշխանություն «երկխոսությունը» համեմատելով հայ–ադրբեջանական բանակցությունների հետ՝ Տեր–Պետրոսյանը, փաստացի, խոստովանեց, որ գնում է Սարգսյանի հետ գյալաջի անելու և շատ լավ հասկանում է, որ արտահերթ ընտրություններ անցկացնելու իրենց պահանջը չի կատարվելու։

Ըստ Տեր–Պետրոսյանի՝ չի շահում ժողովուրդը, բայց շահում է Սերժ Սարգսյանը

Վերջին հանրահավաքի ժամանակ Տեր–Պետրոսյանը հերթական «էքսպրոմտն» արեց՝ նշելով, թե եկեք մի բան արձանագրենք. այս երկխոսությունից դեռեւս ո՛չ իշխանությունը, ո՛չ էլ Հայ Ազգային Կոնգրեսը, ո՛չ էլ մեր ժողովուրդը դեռևս ոչինչ չի շահել, բայց շահել է մեր երկիրը, մեր պետությունը, և միջազգային ասպարեզում անսահմանորեն բարձրացել է Հայաստանի հեղինակությունը որպես քաղաքակիրթ երկիր, քաղաքակիրթ պետություն:

Ապրի, ապրի Սերժ Սարգսյանը, որ կարողացել է այս աստիճանի հաճախորդացնել «արմատականների» առաջնորդին։ Իր «թունդ ընդդիմադիր» եղած ժամանակ նույնիսկ Արտաշես Գեղամյանն այսպիսի բաներ չէր ասում, իսկ ահա Տեր–Պետրոսյանը «լվանում» է «Ազգային Միաբանության» առաջնորդի գլուխը և «մաստեր կլաս» ցույց տալիս։ Զարմանալի է, թե այսքանից հետո ինչու՞ Լ. Տեր–Պետրոսյանին ու իր անխոնջ պատվիրակներին Սարգսյանն ուղիղ եթեր չի տրամադրում և բավարարվում է երկարաշունչ ռեպորտաժների օգնությամբ կոնգրեսականներին որպես դրական կերպարներ ներկայացնելով։ Սրանք պարզապես գտածո են ՀՀԿ «ճկուն» ղեկավարի համար և անհասկանալի է մնում «ընդդիմադիրների» «պահանջների» մերժումը։

Ինչ վերաբերում է Տեր–Պետրոսյանի այն հայտնագործությանը, թե իշխանությունը չի շահում, Կոնգրեսը չի շահում, ժողովուրդը չի շահում, բայց պետությունը շահում է, ապա 40 աստիճան շոգին Սերժ Սարգսյանի դրական PR–ով զբաղվելն ու «երկխոսության» շրջանակներում «միաբանություն» անելն ընկալելի չէ միայն «վկաներին» կամ նրանց հավասարեցված անձանց։

Գաղտնիք չէ, որ Սերժ Սարգսյանն առաջնորդվում է «պետությունը ես եմ» սկզբունքով, ինչն ապացուցվել է գիշերային ու ցերեկային միանձնյա որոշումներ կայացնելու նրա աշխատաոճով։ Հետևաբար՝ «երկխոսությունից շահել է պետությունը» տերպետրոսյանական ձևակերպման մեջ շահառուն Սերժ Սարգսյանն է դուրս գալիս։ Եթե Տեր–Պետրոսյանն անկեղծ լիներ, ապա պետք է հենց այդպես էլ ասեր, որ «երկխոսությունից» շահել է Սերժ Սարգսյանը, ինչպես նաև անձամբ շահել է ինքը, քանի որ լինելով կղերապահպանողական մտածողության տեր մարդ՝ ձերբազատվել է մի շարք գլխացավանքներից ու շանս է ստացել հեռուստաընկերություններով անվճար գովազդվել։

Ուշագրավն այն է, որ նման գնահատականների հնչեցումից հետո հանրահավաքի մասնակիցներից լսվում է «այո՜» բացականչությունը։ Այսինքն՝ կա պահ, երբ հանրահավաքի մասնակիցները «Սերժիկ մարդասպան» են գոռում, իսկ դրանից առաջ նույն մարդիկ «այո՜» են ասում Տեր–Պետրոսյանի այն մտքից հետո, թե ժողովուրդը չի շահել երկխոսությունից, բայց շահել է պետությունը, իմա՝ Սերժ Սարգսյանը։ Զոմբիագիտության առումով, փաստորեն, ահագին դիտակտիկ «մատերիալ» կա սոցիոլոգների ու սոցիալ–հոգեբանության մասնագետների համար։ Ինչևէ։

Հայաստանը «կամ–կամ»–ի առաջ

Դատելով զարգացումներից՝ «երկխոսությունից» Տեր–Պետրոսյանի իրական ակնկալիքը քաղաքական դաշտն արհեստականորեն երկբևեռ (ՀԱԿ–իշխանություն) դարձնելն է, ինչը հնարավորություն կտա նրան ԱԺ–ում հաստիքային ընդդիմություն դառնալ։ Դա էլ իր հերթին կարող է բերել այն բանին, որ ՀԱԿ–ն իշխանությունների ու դրսի որոշ ուժերի հետ քաղաքական առևտրի գնալու մի շարք տարբերակներ կունենա, իսկ հարկ եղած դեպքում Ղարաբաղի ու Թուրքիայի մասով կկատարի 5–րդ շարասյան դերը՝ հույս ունենալով ա՛յդ ճանապարհով գալ իշխանության։ Այսինքն, մեծ հաշվով, Տեր–Պետրոսյանը սեփական նախաձեռնությամբ մի կողմից վերածվել է Սարգսյանի իշխանության կայունության ու վերարտադրման երաշխիքի (նվազագույն ծրագիր), իսկ մյուս կողմից՝ դրսի ուժերի ձեռքում գործիքի ու Ղարաբաղի հարցում զիջումներին աջակցողի (առավելագույն ծրագիր)։

Ի վերջո չպետք է մոռանալ, որ «հիմնադիրի» ցանկությունը «Եղիազար Այնթապցու» հլու հնազանդ «էջմիածնական միաբան» դառնալն ու «Եղիազարին» տասը տարի կառավարելու հնարավորություն տալն է, ինչի մասին Տեր–Պետրոսյանը բազմիցս հրապարակավ արտահայտվել է։

Չպետք է մոռանալ նաև, որ Հայաստանի զարգացման հնարավորությունն առաջին նախագահը տեսնում է հետևյալ բանաձևի կիրառմամբ. «Առանց Ղարաբաղյան հակամարտության եւ հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման Հայաստանն անվտանգության, տնտեսական զարգացման եւ ժողովրդագրական վիճակի բարելավման հեռանկար չունի, անկախ այն հանգամանքից, թե ում ձեռքում կլինի իշխանության ղեկը»։

Այսպիսով, եթե զուտ քաղաքական գնահատական տանք սերժալևոնական տիրույթում տեղի ունեցող գործընթացներին ու հաշվի առնենք Տեր–Պետրոսյանի մոտեցումները, ապա կարելի է ասել, որ ՀԱԿ առաջնորդը «երկխոսության» օգնությամբ ձգտում է հասնել արտահերթ ընտրությունների, որպեսզի դրանց միջոցով գա իշխանության և մինչև վերջ տանի տխրահռչակ «ֆուտբոլային» դիվանագիտությունը՝ ընդառաջ գնալով թուրք–ադրբեջանական նախապայմաններին, կամ էլ փորձում է թիկունք կանգնել Սարգսյանին ու հերթական ընտրություններում նպաստել նրա վերարտադրմանը, որպեսզի հայկական դիվանագիտությունը հետ չկանգնի քիրվայական գծից։

Բնականաբար այս ծրագրերի իրագործումը լրջագույն մարտահրավեր է ՀՀ անվտանգությանը։ Ուստի՝ հայաստանակենտրոն բոլոր ուժերը, մի կողմ դնելով ինչ ինչ ներքին խնդիրներն ու վեր կանգնելով անձնակենտրոն մտածողությունից, պետք է առնվազն մարտավարական առումով համագործակցեն, նպաստեն հասարակական լայն կոնսոլիդացիային ու քաղաքական լուսանցք մղեն «երկխոսողներին»՝ առաջնորդվելով համակարգային փոփոխություններ անելու գաղափարով։

Անդրանիկ Թևանյան