Հարցազրույց «Հայկական ընտրություն» կուսակցության նախաձեռնող խմբի անդամ Արմեն Աղայանի հետ

-Այսօրվա քաղաքական դաշտի հիմնական, երևացող խաղացողները նշում են, որ կա երկու բևեռ՝ իշխանություն՝ ի դեմս Սերժ Սարգսյանի, և ընդդիմություն՝ ի դեմս Լևոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորած ՀԱԿ-ի։ Դուք ընդունո՞ւմ եք քաղաքական դաշտի' ներկայացվող այս կառուցվածքը։

-Ընդհանրապես, քաղաքական դաշտում միշտ էլ գերիշխում են երկու բևեռներ, և մնացած ուժերն ավելի երկրորդական դեր են ստանձնում։ Դա այդպես է։ Սակայն այն, որ Լևոն Տեր-Պետրոսյանը շարունակում է մնալ երկրորդ բևեռ, արդեն այնքան էլ միանշանակ չէ։ Հիմա Լևոն Տեր-Պետրոսյանն այդ երկրորդ բևեռում մնալու շատ բարդ խնդրի առջև է կանգնած։ Կարծում եմ, որ դա զգացել են քաղաքական դաշտի մյուս խաղացողները, և տարբեր հայտեր են հնչում այդ երկրորդ բևեռի՝ իշխանությունների միակ այլընտրանքը դառնալու ուղղությամբ։ Այս իմաստով, կարծում եմ, որ  Լևոն Տեր-Պետրոսյանի և կոնգրեսի հնարավորություններն առաջիկա տարիներին ոչ թե ավելանալու, այլ պակասելու են։

-Դուք նախաձեռնել եք «Հայկական ընտրություն» կուսակցության ստեղծումը։ Կարելի՞ է ենթադրել, որ փորձելու եք դառնալ Ձեր նշած երկրորդ բևեռը, և քաղաքական ո՞ր ուժերն  այստեղ կարող են միավորվել։

-Մենք  համոզված ենք, որ առաջիկա քաղաքական իրադարձությունների ժամանակ քաղաքական դաշտում երկրորդ բևեռ պետք է լինի այն ուժը, որն իսկապես գաղափարապես այլընտրանք է ներկայացնելու գործող իշխանություններին, քաղաքական համակարգին, նույնիսկ՝ քաղաքական ամբողջ վերնախավին։ Նախորդ տարիները աչքի են ընկել նրանով, որ ընդդիմությունը եղել է գաղափարախոսություններից հրաժարվող։ Այսինքն հայտարարվել է, թե մենք գաղափարախոսություններից հրաժարվում ենք և խնդիրն օրինականության հաստատումն է. կան անօրիանական իշխանություններ և ընդդիմություն, որը պետք է օրինականություն հաստատի։ Երկրորդ՝ ընդդիմությունը եղել է կուռքի հետևից գնացող։ Իսկ կուռքերը ղեկավարել են ինչ-որ ամբոխավարական մեթոդներով...

-Խոսքը բոլորի՞ն է վերաբերում։

-Բոլորին։ Սկսած Վազգեն Մանուկյանից, վերջացրած մնացածով՝ Դեմիրճյաններ, Գեղամյան, Տեր-Պետրոսյան և այլն։ Բոլորը կուռքեր են եղել, անհատներ։ Նրանք ո՛չ մեկի, ո՛չ մի կառույցի կողմից ընտրված չեն եղել, որևէ հստակ գաղափարական այլընտրանք և դրա հիման վրա՝ ազգայի համախմբում չեն առաջարկել։ Դա եղել է յուրօրինակ քաղաքական մշակույթ, որը հիմա ավարտվել է կամ շատ մոտ է ավարտվելուն, որովհետև Լևոն Տեր-Պետրոսյանից հետո դժվար թե նոր կուռք ներկայանա կամ լինի մեկը, ով կհավակնի այդ դերին։

-Ձեր ասածից ստացվում է, որ Հայ ազգային կոնգրեսը չի՞ ներկայանում որպես  գաղափարական այլընտրանք իշխանությանը։

-Միանշանակ, չի ներկայանում։ Այն որևէ հարցում իշխանություններին այլընտրանք չէ։ Առավելագույնը՝ գործող իշխանություններին նրանք կարող են մեղադրել մեկ բանում, որ իշխանությունները հայտարարում են մեկ բան, բայց գործում են դրան հակառակ։ Օրինակ՝ իշխանություններն արտահայտվում են շուկայական տնտեսության օգտին, բայց գործնական քայլերով դրան հակասում են։ Նույնն  էր նաև  ՀՀՇ-ի ժամանակներում։ Այլ կերպ ասած՝ եթե մենք աշխատում ենք միայն հայտարարությունների մակարդակում, ապա և՛ ՀԱԿ-ը, և՛ գործող իշխանությունները նույն կամ շատ նման հայտարարություններն են անում թե՛ արտաքին, թե՛ ներքին հարցերում։ Եթե նայենք գործերին, ապա պետք է սպասենք ՀԱԿ-ի գործողություններին, և մենք համոզված ենք, որ այդ գործերը էապես չեն տարբերվելու։

-Այսինքն, քաղաքական դաշտում առկա երևացող ուժերը հակադիր գաղափարական բևեռներ չե՞ն։

-Միայն իշխանության գալու հարցում են բևեռներ։ Միայն անձերի փոփոխության խնդիր է դրված։

-Այս համատեքստում արտահերթ ընտրություններ կանխատեսո՞ւմ եք, ինչը որ բարձրաձայնում է Հայ ազգային կոնգրեսը։

-Հայ ազգային կոնգրեսն արտահերթ ընտրությունների մասին խոսում է նաև այն պատճառով, որպեսզի պահպանի իր ակտուալությունը։ Եթե արտահերթ ընտրություններ չլինեն, ՀԱԿ-ի կապիտալը շատ ավելի արագ կմաշվի։

-Ձեր կարծիքով՝ արտահերթ ընտրություններ լինելո՞ւ են։

-Իմ կարծիքով՝ դրա հավանականությունը շատ փոքր է։ Բայց բացառված չէ, որ տարբեր ցնցումներ, ֆորսմաժորային իրավիճակներ ստեղծվեն, ասենք, ղարաբաղյան հիմանհարցի հետ կապված, և այլն։ Բայց, ներքաղաքական իմաստով, չի կարելի ասել, թե Հայաստանում, հանձին ՀԱԿ-ի, կա այնպիսի հզոր ուժ, որը կարող է պարտադրել արտահերթ ընտրություններ։ Վստահաբար, նման ուժ չկա։

-Հայաստանում 70-ից ավելի գրանցված կուսակցություններ կան։ Ամեն անգամ ստեղծված նոր քաղաքական ուժի ղեկավարը կամ ներկայացուցիչը կուսակցության ստեղծումը պատճառաբանում են Ձեր նշած հիմնավորումներով. Հայաստանում չկան գաղափարական ուժեր և իրենք գալիս են, որպեսզի լցնեն այդ բացը։ Մի ինչ-որ կարճ ժամանակ անց՝ այդ կուսակցությունները պարզապես կորչում են։ Ձեր տարբերակիչ գիծը ո՞րն է լինելու։

-Մտավախություն չունեմ, թե կարող ենք դառնալ հերթական չհաջողված քաղաքական ուժը, որովհետև մենք դեռևս կուսակցություն չենք, այլ ընդամենը՝ նախաձեռնող խումբ։ Առաջին հերթին, մենք փորձում ենք քաղաքական մշակույթում նոր տարրեր մտցնել։ Քիչ առաջ ես նշեցի, որ նախկին բոլոր ընդդիմություններն աչքի են ընկել ամբոխավարական մոտեցումներով։ Մենք փորձելու ենք այլընտրանք լինել ոչ թե կոնկրետ իշխանություններին՝ Հանրապետականին կամ ԲՀԿ-ին, այլ ընդհանրապես քաղաքական վերնախավին, այդ թվում՝ ՀՀՇ-ին, նախկին ԱԺՄ-ին և բոլոր մյուս գործող հիմնական ուժերին։ Խնդիրը հետևյալն է. Դուք ասացիք, որ 70-ից ավելի կուսակցություն կա, ես կարող եմ պնդել, որ Հայաստանում, իրականում, ոչ մի կուսակցություն չկա։ Մասնավորապես, չկա մի կուսակցություն, որն ապրում է իր անդամավճարներով, չկա մի կուսակցություն, որն ընտրում է իր ղեկավար մարմինը, չկա մի կուսակցություն, որն ամբողջությամբ համապատասխանում է «Կուսակցությունների մասին» օրենքին։ Հիմա մենք փորձում ենք անել հետևյալը. որոշակի գաղափարական պլատֆորմի շուրջ հավաքել մի քանի հազար մարդու և նրանց մասնակցությամբ ձևավորել քաղաքական թիմ։ Փորձում ենք դա անել առանց օլիգարխների անմիջական մասնակցության, ինքնաֆինանսավորման միջոցով։ Բնականաբար, քանի որ քաղաքականությամբ զբաղվելը թանկ հաճույք է, մենք փնտրում ենք համեմատաբար էժան տեխնոլոգիաներ։ Մենք ապահովելու ենք նաև այս գործընթացի թափանցիկությունը և հույս ունենք, որ ժողովրդի կողմից ընտրված թիմը, վստահաբար, գաղափարական այլընտրանք կլինի։ Մենք արդեն ունենք մի շարք հիմնակետեր, որոնք որ ուղղակիորեն հակասում են մնացած բոլոր կուսակցությունների դիրքորոշումներին։

Զրույցը վարեց Վախթանգ Մարգարյանը