Լրահոս

21.12.2012 20:43


Պաշտպանելով մեր մարդկային ընտանիքի բոլոր անդամներին

Պաշտպանելով մեր մարդկային ընտանիքի բոլոր անդամներին

Ես երիտասարդների աշխարհը փոխելու ուժի մեծ ջատագովն եմ, բայց այս շաբաթ ես ողջունում եմ մի 64 տարեկանի, որը պատասխանատու է մի մեծ առաջընթաց ապահովելու համար: Դա մարդ չէ, այլ փաստաթուղթ, որը ծնվել է 1948թ. և ընդմիշտ փոխել է այն, թե ինչպես ենք մենք վերաբերում մեր մարդկային ընտանիքի անդամներին: Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագիրը արմատական փոփոխություն առաջացրեց համաշխարհային մտածողության մեջ` հաստատելով, որ բոլոր մարդիկ` ոչ ոմանք, կամ ոչ մեծամասնությունը, բայց բոլորը, ծնվում են ազատ և հավասար իրենց արժանապատվությամբ և իրավունքներով:

 Հռչակագրի իդեալներն իրականացնելու համար պայքարը ՄԱԿ-ի առաքելության մեջ կենտրոնական տեղ է զբաղեցնում: Միջազգային հանրությունը արդեն զգալի փորձ ունի ռասիզմի դեմ պայքարելու, գենդերային հավասարությունը խթանելու, երեխաներին պաշտպանելու և սահմանափակ կարողություններ ունեցող անձանց դժվարությունները հաղթահարելու գործում: Մենք դեռ երկար ճանապարհ ունենք անցնելու այս ոլորտներում: Բայց մենք շրջում ենք խտրականության ալիքը և’ օրենքի, և’ պրակտիկայի մեջ:

 Մինչ որոշ հին նախապաշարմունքներ սկսում են վերանալ, մյուսները մնում են: Աշխարհով մեկ լեզբուհիները, գեյերը, երկսեռականները և տրանսսեքսուալները` /ԼԳԲՏ/, ենթարկվում են հարձակումների և վիրավորանքների, երբեմն սպանվում: Անգամ երեխաները և դեռահասները ծաղրի են ենթարկվում իրենց հասակակիցների կողմից, ծեծվում են, հետապնդվում, դուրս են մղվում դպրոցից, ընտանիքները հրաժարվում են իրենցից, ստիպողաբար ամուսնացնում են և վատագույն դեպքում նրանց հասցնում են ինքնասպանության: ԼԳԲՏ մարդիկ տառապում են աշխատավայրում, կլինիկաներում և հիվանդանոցներում, ուսումնական հաստատություններում` հենց այն վայրերում, որտեղ նրանց պետք է պաշտպանեն: Ավելի քան 76 պետություններ շարունակում են քրեականացնել համասեռականությունը:

 Ես շարունակաբար հանդես եմ եկել այս ողբալի և անարդար խտրականության դեմ և ոգեշնչված եմ վերջին տարիների բազմաթիվ դրական զարգացումներով: Եվրոպայում, Ամերիկայում և մի շարք ասիական ու աֆրիկյան երկրներում տեղի են ունեցել հեռուն տանող բարեփոխումներ, և հասարակական մոտեցման արտակարգ փոփոխություններ աշխարհի շատ հատվածներում: ՄԱԿ-ում մենք ականատես եղանք մի շարք պատմական նորարարությունների: Անցած տարի Մարդու իրավունքների խորհուրդը ընդունեց ՄԱԿ-ի առաջին բանաձևը մարդու իրավունքների, սեռական կողմնորոշման և գենդերային ինքնության վերաբերյալ` արտահայտելով խորը անհանգստություն ԼԳԲՏ նկատմամբ բռնության և խտրականության շուրջ: Մարդու իրավունքների հարցերով գերագույն հանձնակատարը հրապարակեց ՄԱԿ-ի առաջին զեկույցը, որն արձանագրում էր խնդիրը, իսկ Մարդու իրավունքների խորհուրդը այս տարվա սկզբին քննարկեց արդյունքները` առաջին անգամը, երբ ՄԱԿ-ի մարմինը պաշտոնական բանավեճ ծավալեց այդ թեմայի շուրջ:

 Ակտիվիստներն օգնել են  բացելու այս դուռը: Այժմ մենք չենք կարող թողնել, որ այն փակվի: Մենք բոլորս պետք է հանդես գանք հոմոֆոբիայի դեմ, հատկապես առաջնորդները հանրության առջև:

 Դա կոպիտ խախտում է, որ այսքան շատ պետություններ շարունակում են քրեականացնել մարդկանց միայն այն բանի համար, որ նրանք սիրում են նույն սեռի մեկ այլ մարդ արարածի: Որոշ դեպքերում նոր խտրական օրենքներ են ներկայացվում: Մյուս պետություններում այս օրենքները իրենց կողմից ստեղծված չեն, այլ ժառանգված են նախկին գաղութատերերից: 19-րդ դարի նախապաշարմունքներ կրող օրենքները ուժեղացնում են 21-րդ դարի ատելությունը: Այնքան ժամանակ, մինչ օրենքը վերաբերվելու է որոշ անձանց որպես արհամարհելի, քրեական, միայն պատժի արժանի, ավելի լայն հասարակությունը արտոնություն կունենա նույնն անելու:

Այս օրենքները պետք է վերացվեն: Մենք պետք է փոխարինենք դրանք այնպիսի օրենքներով, որ կապահովեն  բավարար պաշտպանություն ընդդեմ խտրականության` ներառյալ սեռական կողմնորոշման և գենդերային ինքնության հիմքի վրա: Մենք նաև կարիք ունենք ավելի լայն հանրային կրթական ջանքերի` օգնելու մարդկանց հաղթահարել ատելությունը և վախը, ընդունել միմյանց այնպիսին, ինչպիսին կան:

Երբ ես հանդիպում եմ աշխարհի տարբեր առաջնորդների հետ, ես բարձրաձայնում եմ մեր մարդկային ընտանիքի ԼԳԲՏ անդամների հավասարության հարցի շուրջ: Շատ առաջնորդներ ասում են, որ կցանկանային, եթե ի վիճակի լինեին ավելին անելու, բայց մատնանշում են հանրային կարծիքը որպես առաջընթացի խոչընդոտ: Մարդիկ նաև վկայակոչում են կրոնական համոզմունքներն ու մշակութային վերաբերմունքը:

Ես լիովին հարգում եմ մարդկանց հավատալու և հետևելու իրենց կողմից ընտրված ցանկացած կրոնական ուսմունքի իրավունքը: Սա նույնպես մարդու իրավունք է: Բայց երբևիցե չի կարող արդարացում լինել բռնության և խտրականության համար:

Ես հասկանում եմ, որ շատ բարդ կարող է լինել հանրային կարծիքին դիմադրելը: Բայց միայն այն, որ մեծամասնությունը կարող է որոշ անհատների հավանություն չտալ, պետությանն իրավունք չի տալիս զրկելու այդ մարդկանց իրենց հիմնարար իրավունքներից: Ժողովրդավարությունն ավելին է քան մեծամասնության կառավարումը: Այն պահանջում է խոցելի փոքրամասնության պաշտպանությունը թշնամաբար տրամադրված  մեծամասնությունից: Կառավարությունների պարտականությունն է դիմակայել նախապաշարմունքներին, ոչ թե հանձնվել դրանց:

Մենք բոլորս դեր ունենք, որ պետք է խաղանք: Դեզմոնդ Տուտուն վերջերս նշել է, որ փոփոխության փրփրած ալիքը միլիոնավոր ելևէջներ է պարունակում իր մեջ: Այս տարի Մարդու իրավունքների օրը նշելիս` եկեք ևս մեկ անգամ հաստատենք մեր պարտավորությունը իրականացնելու Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի խոստումը, որն է բոլոր մարդկանց համար, ինչպես և դա նախատեսված էր:

Հեղինակ` ՄԱԿ-ի Գլխավոր Քարտուղար Բան Կի-Մուն

Այս խորագրի վերջին նյութերը