Հարցազրույց ՀՅԴ Գերագույն մարմնի ներկայացուցիչ Արմեն Ռուստամյանի հետ

–ՀՅԴ Արևմտյան Ամերիկայի Կենտրոնական կոմիտեն ՀՀ անկախության 20-ամյակի առիթով Լոս Անջելեսում Հայաստանի գլխավոր հյուպատոսության կողմից ի պատիվ նախագահ Սերժ Սարգսյանի կազմակերպվելիք տոնական հանդիսավոր ճաշկերույթի նախաձեռնությունը ճիշտ չէր համարել` հայտարարելով, թե Անկախության տոնակատարությունը չի՛ կարող առիթ ծառայել փառավորելու հեղինակազրկված պաշտոնատարների, այս պարագայում` մի նախագահի, որի վարած քաղաքականության հետևանքով 20-ամյա անկախ Հայաստանը ամեն օր առավել է խրվում փտախտի տիղմի մեջ, իսկ ժողովրդավարութունն ու ժողովրդավարական արժեքները շարունակում են ոտնակոխ լինել, որպեսզի կարելի լինի ապահովել հանցավոր վարչակարգի վերարտադրությունը: ՀՅԴ հայաստանյան կառույցը համամի՞տ է այս հայտարարությանը:

-Դաշնակցությունում այդպիսի պրակտիկա չկա, որ մի մարմինը մեկնաբանի մյուս մարմնի հայտարարությունը: Բոլորն էլ դաշնակցության բաղադրիչ մասերն են:

-Բայց Դաշնակցությունը կարծես միաձույլ, միաողնաշար կուսակցություն է:

-Մեր միաձուլությունն այն է, որ մենք գաղափարական կենտրոնացմամբ գործող կուսակցություն ենք, բայց՝ կազմակերպական ապակենտրոնացմամբ: Հիմա այս խնդիրն այդ դաշտի մեջ է, որ անընդհատ շփոթ է առաջացնում` ո՞րն է կենտրոնացման, ո՞րն է ապակենտրոնացման հարցը: Եթե կենտրոնացման մասին ենք խոսում, գաղափարական առումով ռազմավարությունն է, որը պետք է պաշտպանեն բոլորը, մանավանդ համահայկական հարցերի մասով: Այս հարցերի վերաբերյալ եղել են Գերագույն և ընդհանուր ժողովի որոշումները: Այսինքն՝  եթե ռազմավարության հետ կապված լուրջ պրոբլեմ առաջանար, ուրեմն իսկապես այն կարող էր վերաճել լուրջ խնդիրների: Հիմա այդպիսի խնդիր չկա: Կա այն ուռճացումը, որը դժբախտաբար կատարվեց լրագրողների թեթև ձեռքով կամ մամուլի միջոցներով: Բայց իրականում այդպիսի կոնֆլիկտ, բախում չկա:

-Բայց փաստորեն մարտավարական տարբերություն կա, որովհետև ՀՅԴ Արևմտյան Ամերիկայի Կենտրոնական կոմիտեի հայտարարությանը հայաստանյան մարմինն իր համաձայնությունը չի հայտնել:

-Մենք խնդիր չունենք ամեն հայտարարությունից հետո վեր կենանք և պատասխանենք: Օրինակ՝ երբ մեքն հայտարարություն ենք արել, մեր մյուս մարմիններն անպայման արձագանքել են` համաձայն են կամ համաձա՞յն չեն: Այդպես չէ մեր կուսակցությունում: Մարմնի հայտարարությունը Դաշնակցության հայտարարությունն է: Այստեղ մեկ այլ խնդիր կա: Զգացական դաշտ է տեղափոխվել հարցն այն պատճառով, որ հրավերքն է սխալ ձևակերպվել: Հրավերքի այդ ձևակերպումն այն տպավորությունն է առաջացրել, որ այդ ամենը նվիրված է նախագահին, ոչ թե անկախության 20-ամյակին:  Իսկ 20-ամյակը բոլորի նվաճումն է՝ անկախ նրանից՝ դու այսօր ընդդիմությո՞ւն ես, թե՞ իշխանություն: Սա համայն ժողովրդի ձեռքբերումն է և տոն է բոլորիս համար: Իսկ անկախության գաղափարը գերակա արժեք է, Դաշնակցության համար՝ մանավանդ, որովհետև մենք ազատ, անկախ, միացյալ Հայաստան կերտելու գործին լծված կուսակցություն ենք: Այսինքն՝ այստեղ տարանջատումներ չկան: Պարզապես այդ ձևով ներկայացված հրավերքն առաջացրել է զգացական ընկալում, և հարցը տեղափոխվել է այլ դաշտ:

-Բայց լուրեր կան, որ Դաշնակցության Հայաստանի և Սփյուռքի մարմինների միջև խնդիրը ոչ այնքան զգացական է, որքան արդեն հասել է ֆինանսականի, ու դրսի կառույցները այլևս ոչ մի կերպ չեն ֆինանսավորում ՀՅԴ-ին:

-Նախ՝ կառույցներից ֆինանսավորվելու խնդիր մենք չունենք: Մեր ֆինանսավորումներն առաջանում են անդամատուրքից, նվիրատվություններից, ինչպես կուսակցությունների մասին օրենքն է սահմանում: Եվ մենք անընդհատ հաշվետվություն ենք ներկայացնում, ինչպես որ կարգն է: Կամ ֆինանսական հարցերով խնդիրներ լուծելը Դաշնակցության ոճը չէ: Մեկ ընտանիքի մեջ ի՞նչ ֆինանսական տարբերություններ պետք է լինեն:

-Հայրը որդուն կարող է գումար տալ, չէ՞:

-Հայրը բայց ո՞վ է տվյալ պարագայում:

-Դուք ասե՛ք:

-Մեզ մոտ բոլորը նույն կարգավիճակով, նույն նպատակի համար գործող, ընտանիքի՛ բարօրության համար գործող կառույցներ են: Ձեր ասածը նույնը կլինի, ինչ մենք մեր դեմ աշխատենք: Այդպիսի բան գոյություն ունենալ չի կարող: Բայց ընկալումն այդպիսին է, նույնիսկ Դաշնակցության լինել–չլինելու հարցն են քննարկում: Բայց սա 120 տարի եղել է, և էլի լինելու է: Մի կառույց կա, որի վրա պիտի անընդհատ հարձակվեն: Եղած բանի վրա են հարձակվում, չեղած բանի վրա ի՞նչ հարձակվեն: Այն մյուսները գիտեն, որ երկար կյանք չունեն, վաղ թե ուշ չեն լինելու: Իսկ մեր հակառակորդները՝ թե՛ դրսում, և թե՛ ինչ-որ տեղ նաև ակամայից նրանց գործիքը դարձած ներսի որոշ ուժեր, շատ լավ հասկանում են, որ Դաշնակցության գոյությունը նշանակում է ազգային ողնաշարի պահպանում: Այդ առումով մեր քաղաքական ուղեգիծը նույնն է, և չեն կարող տարբերվել Հայաստանի և Ամերիկայի մարմինների մոտեցումները, որովհետև հայերը հայեր են և մեկ նպատակ ունեն` ազատ, անկախ, միացյալ Հայաստանի կերտում: Ինչ վերաբերում է ոճին, որ ասում են՝ կոնկրետ նախագահի վերաբերյալ չեք ասում, ես էլ ասում եմ՝ վերցրեք իմ բոլոր ելույթները և կտեսնեք, որ ավելի խոր են, ավելի խիստ են, և եթե նախագահին ասելու բան է եղել՝ ասել եմ հենց նախագահի ներկայությամբ։

-Ասել եք, բայց կոնկրետ հրաժարականը չեք պահանջել: Միայն ԱԳ նախարարի և վարչապետի հրաժարականն եք պահանջում, այն դեպքում, երբ նրանք ընդամենը կատարողներ են:

-Իսկ հեռացնելն ի՞նչ է նշանակում: Հրաժարականը ընթացակարգի հարց է: Սահմանադրությունում նախագահի հեռանալու 4 տարբերակ կա: Դրանցից միայն մե՛կն է հրաժարականը: Մենք էլ ասում ենք` ժողովո՛ւրդ, ախր հրաժարական տալիս են այն դեպքում, երբ որ ավելի վատ սցենար կա իշխանության համար: Եթե այդ վատ սցենարը դու չես ձևավորել, ոչ մեկը կամավոր հրաժարական չի տվել այս երկրում և չի՛ տալու: Մեր ասածն ամբողջական իշխանափոխությունն է, որը ենթադրում է այդ գաղափարի շուրջ հասարակության այնպիսի համախմբում, որ գործողներից հեռացնենք՝ վերևից ներքև՝ նախագահից սկսած, որովհետև իրենք այդ համակարգը պահպանողն ու ամրապնդողն են եղել: Նրանց հեռացնենք, բայց եկո՛ղն էլ որպեսզի նրանց նմանը չդառնա, պետք է ամբողջ համակարգը փոխի: Սա նշանակում է մարդկանց փոփոխություն և համակարգի փոփոխություն: Սա՛ է ամբողջական իշխանափոխությունը: Որովհետև եթե խոսենք միայն մարդկանց փոփոխության մասին, ես վստահաբար կարող եմ ասել, որ նոր եկողները պարզապես կկատարեն սեփականության վերաբաշխում, մարդկանց անունները կփոխվի, օլիգարխների անունները կփոխվեն, բայց ժողովուրդը դրանից ոչինչ չի ստանա, որովհետև այդ համակարգը ծնողնե՛րն են այսօր այդ մասին խոսում: Այդ համակարգը մեկը ծնել է, մյուսն ամրապնդել է: Մի մասն ասում ` վերականգնենք սահմանադրական կարգը, բայց գովաբանում են ա՛յն Սահմանադրությունը, որով ամրագրվել է իշխանության գերկենտրոնացված համակարգը: Դա 1995թ. Սահմանադրությունն է: Մենք հե՛նց դրանից ենք ասում՝ պետք է հրաժարվել:

-Գուցե հստա՞կ չեք ասում:

-Այն ուժերը, ովքեր ուզում են՝ իշխանափոխությունը ծառայի ժողովրդին, առաջին հերթին պետք է հայտարարություն անեն` հրաժարվել նախագահական այս արատավոր համակարգից։ Պետք է ձևավորվի խորհրդարանական նո՛ր համակարգ՝ հակակշռման, զսպման արդիական մեխանիզմներով, ոչ թե այս խորհրդարանի կարգավիճակով, պետք է ընդդիմությանը տրվի իշխանությանը վերահսկելու լիարժեք հնարավորություն, իսկ իշխանությունն էլ պետք է դա տալու խիզախությունն ունենա: Հիմա կոռուպցիայի դեմ պայքարն ինչո՞ւ չի ստացվում: Որովհետև այդ պայքարի ղեկավարումն այսօր վարչապետն է իրականացնում: Պարզ է, որ չի հաջողվելու: Պետք է նաև կադրային քաղաքականությունը փոխել: Նորմալ կադրեր նշանակվեն, որ իմանանք՝ նրանք նշանակվել են ոչ թե խծբ-ով` խնամի–ծանոթ–բարեկամով, այլ որովհետև ինքը փորձառու է, որովհետև մասնագետ է, այդ պաշտոնի համար ամենակարողն է: Իսկ այսօր այդպես չէ, հակառակը` այդպիսի մարդիկ Հայաստանից թողնում–դուրս են գնում, որովհետև այդ համակարգի առջև չեն ուզում նվաստանալ: Մի խոսքով՝ այս գերկենտրոնացված համակարգը բերել է ամբողջական մոնոպոլիզացման: Այն հանգեցրել է քաղաքական մոնոպոլիայի, որը բերել է նրան, որ իշխանություն–կուսակցություն–պետություն նույնացել են, տնտեսական մոնոպոլիայի, որ մի քանի ընտանիքներ են տնօրինում Հայաստանում ամբողջ տնտեսական համարագը, փոքր ու միջին բիզնեսը վերանում է, և էլեկտրոնային մամուլի, եթերի մոնոպոլիզացիայի: Այս համարգից հրաժարվելու շուրջ համախմբվենք, որպեսզի իշխանափոխությունը լինի լիարժեք: Գիտեք, ամենահեշտ բանն է ասել` հրաժարական եմ պահանջում, կտա՝ կտա, չի՞ տա՝ ի՞նչ անեմ, ինձանից հասնում էր հրաժարական պահանջել, ես պահանջեցի: Ու շատերն էլ ասում են՝ ա՛յ, թող Դաշնակցությունը մի օր ասի՝ հրաժարական, ու կդառնա իսկակա՛ն ընդդիմություն: Հիմա փորձեցին: Երբ ասացինք՝ բովանդակային իշխանափոխություն է պետք իրականցնել, երկխոսության ժամանակ որ ՀԱԿ-ն այդ կետերը ներկայացրեց, ամբողջությամբ կրկնօրինակել են «Քվեն ուժ է» շարժման մեր բերած պահանջները: Ես շատ ուրախ եմ, որ այսօր Լևոն Տեր-Պետրոսյանի գլխավորած ՀԱԿ-ը խոսում է 100 տոկոս համամասնականի մասին: Իսկ հիշենք, թե ի՜նչ պայքար է մղել Դաշնակցությունն ա՛յն ժամանակ: Բա ինչի՞ չէին 100 տոկոս համամասնական ստեղծում հենց այդ տարիներին: Ամենափոքրաթիվ համամասնական ընտրակարգի քանակը եղել է իրենց իշխանության ժամանակ, և պայքարել են նրա դեմ, որ կուսակցությունները չմտնեն քաղաքական դաշտ: Արգելել են կուսակցություններին, որ մասնակցեն ընտրություններին: Ինչի՞ մասին ենք խոսում: Խոսում են, որ 76 պատգամավորներ համատեղում են բիզնեսն ու օրենսդրի աշխատանքը: Դրա մասին երբվանի՜ց ենք խոսել, երբավնից ենք այդ հարցերը բարձրացրել:

-Այսինքն՝ ՀՅԴ-ն աշխատում է, ՀԱԿ-ը դիվիդե՞նտ է հավաքում:

-Ես ուրախ եմ, որ ասում են, անկախ նրանից՝ ով է առաջինն ասել: Չնայած մենք էլ դա առաջինը չենք ասել, որովհետև այն, ինչ ասում  ենք մենք և իրենք, նոր բաներ չեն. արևի տակ նոր բան չկա, ամբողջ աշխարհն այդ փորձն ունեցել–անցել–մոռացել է, մենք նոր ենք ուզում սովորել: Վատ չէ: Այս ճանապարհով բոլորս պետք է անցնենք և ձևավորենք իշխանափոխության այդ բովանդակությունը: Այդ ժամանակ բոլոր առաջադեմ ուժերի միավորման հնարավորությունը շատ ավելի կմեծանա: Մենք հենց դրան ենք ուզում գնալ:

Հարցազրույցը վարեց Արեգնազ Մանուկյանը