Հարցազրույց «Օրինաց երկիր» խմբակցության պատգամավոր Հովհաննես Մարգարյանի հետ

–Ինչպե՞ս եք գնահատում Հայաստանում փոքր ու միջին բիզնեսի վիճակը։

–Նախ, մեկ բառով ասած, չէր կարող փոքր ու միջին բիզնեսը, ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ մեր պես երկրում, լավ վիճակում հայտնվել՝ կապված ամբողջ աշխարհում շուրջ 2–3 տարի գրանցված  ֆինանսական ճգնաժամի հետ։ Սակայն, բնականաբար, այստեղ պետք է արդյունավետ քայլեր ձեռնարկվեին՝ փոքր ու միջին բիզնեսին խրախուսելու, աջակցելու և հնարավորություն ընձեռելու համար։ Եվ ելնելով այս վիճակից՝ կարևորագույն քայլեր ձեռնարկվում են արդեն իսկ։ Մենք շատ ենք խոսել հնարավորություն ստեղծելու մասին, որպեսզի փոքր ու միջին բիզնեսը մեր երկրում ավելի ապահովված ու պաշտպանված լինի պետության կողմից, քանի որ ամբողջ աշխարհում տվյալ երկրի հիմնական եկամուտների միջինը 70%–ը տալիս է փոքր ու միջին բիզնեսը, ոչ թե՝ գերհզոր բիզնեսը, այսինքն՝ ձեռնարկատիրական ընկերությունները։

-Իսկապես շատ է խոսվել. ի՞նչ է արվում։

-Այս առումով հատկանշական է այն մոտեցումը, որ արդեն իսկ առաջին ընթերցման ռեժիմում ընդունվեց հարկային համաներման հետ կապված օրինագիծը, համաձայն որի՝ վերջին տարիներին ովքեր ունեն կուտակված պարտքեր (իսկ այդպիսինները շատ են և արդարացի դժգոհում են, որ բյուջեի նկատմամբ ԱԱՀ–ի գծով կամ եկամուտների, շահութահարկի գծով ունեցած պարտքերը եղել են 3–4 մլն դրամի կարգի), բայց տույժերը, տուգանքները կիրառելուց մեկ տարվա ընթացքում (գիտեք, որ ուշացնելու դեպքում ամեն օրվա հաշվարկ է կատարվում) շուրջ 40–50 մլն, այսինքն` 10–յակ անգամ ավելի շատ այդ տույժեր, տուգանքներն են։ Եվ այս առումով ստացվում է այնպես, որ ելնելով ֆինասատնտեսական ճգնաժամից՝ մարդը վերցրել է ինչ–որ վարկ, ձեռնարկել է ինչ–որ գործընթաց, և մարդկանց գնողունակությունն ընկել է, չեն կարողացել իր ծառայությունից կամ արտադրանքից օգտվել, և, ըստ էության, նա կանգնած էր արդեն, կարելի է ասել, սնանկության եզրին։ Եվ այդպիսի դեպքերը շատ են, հազարավոր այդպիսի օրինակներ կարելի է բերել, և պետք էր պետության միջամտությունը։ Եվ օրենքի 2–րդ ընթերցմամբ ընդունումով արդեն իսկ հնարավորություն կընձեռնենք բոլոր այդ տնտեսվարող սուբյեկտներին, իրավաբանական անձանց, որպեսզի կարողանան ժամանակացույց կնքել պետության հետ, որ այդ փոքր մայր գումարները վճարեն և ազատվեն բոլոր տույժերից ու տուգանքներից։ Սա նույնպես, կարծում եմ, կխրախուսի փոքր ու միջին ձեռնարկատիրության զարգացումն ու պաշտպանվածությանը։ Ես միշտ կողմնակից եմ եղել՝ ավելի լավ է՝ 100 մարդ 100 խանութ ունենա, քան մեկը՝ 100 խանութ։

–Բայց հիմա ճի՛շտ հակառակն է։

–Դուք իրավացի եք, և միջազգային փորձն ուսումնասիրելուց հետո շրջանառության մեջ է դրվել մի նախագիծ, որը հնարավորություն կընձեռի հստակ հաշվառման, թե օրինակ թաղային համայնքներից կոնկրետ Երևանում մոտավորապես ի՞նչ բաշխվածություն պետք է ունենան գերսուպերմարկետները և սուպերմարկետները, որոնց հայտնվելով՝ իրենց շառավղի տարածքում փոքրիկ խանութները (որոնք մի քանի ընտանիք են պահում) վերանում են։ Ամբողջ աշխարհում ընդունված կարգ կա, այդ սուպերմարկետները տեղակայվում են տվյալ քաղաքի կամ մայրաքաղաքի արվարձաններում կամ կենտրոնից դուրս, որպեսզի հնարավորություն ընձեռվի այդտեղ խթանելու փոքր ու միջին բիզնեսը։

–«Օրինաց երկիրը» շարունակ հայտարարում է, թե հանդես է գալիս փոքր ու միջին բիզնեսի շահերից, բայց հիմա մենք ականատես ենք լինում, որ այդ ոլորտը «մահացած» վիճակում է։ ՕԵԿ–ը քաղաքական պատասխանատվություն չի՞ զգում ստեղծված իրավիճակի համար։

–«Օրինաց երկիր» քաղաքական ուժը, ինչպես կոալիցիայի մեր գործընկերները, ստեղծել ենք կոալիցիա, և բնականաբար՝ բոլորս մտահոգված ենք, որպեսզի այն օրենքները, որոնք ընդունում ենք, խրախուսենք, կարողանանք գործիքներ կիրառել փոքր ու միջին ձեռնարկատիրությունն այդ վիճակից հանելու համար։ Այս առումով ընդհանուր առմամբ ասեմ, որ ՕԵԿ–ը հիմնականում մեր օրենքները պաշտպանել է։ Պաշտպանում ենք և հանդես ենք գալիս փոքր ու միջին բիզնեսի շահերից։ Բայց այն օրենքները, որոնք որ ընդունվում են, «Օրինաց երկիր» քաղաքական ուժը չի ընդունում, դա ընդունում է կոալիցիան։

–Այսինքն՝ չե՞ք ընդունում այն մեղադրանքները, որ դուք դավաճանել եք այդ ընտրազանգվածին։

–Ընդհանրուր առմամբ, «Օրինաց երկիրը» ոչ մի ընտրազանգվածի երբևէ չի եղել, չի էլ լինելու...Իսկ խոսում ենք այն, ինչ–որ մենք մտածում ենք։ Կան շատ–շատերը, ովքեր ինչ մտածում են, խոսում են տրամաբանորեն այլ բան, իսկ գործնականում անում են տրամագծորե՛ն այլ բան։ Ժողովուրդը լավագույն դատավորն է, և իր գնահատականը միշտ տվել է՝ մենք միշտ ջիգյարով քվեներ ենք ստացել, և բոլո՛րը գիտեն, որ առանց քոռ կոպեկ տալու։ Չենք առաջնորդվել այն կարգախոսով, որ ալան–թալանի ենթարկենք ժողովրդին, դրա մի փոքր հատված վերադարձնենք և վերընտրվենք։ Երբե՛ք չի եղել։ Դա բոլորը գիտեն, և սա ասում եմ ես հպարտությամբ՝ առանց գլուխս կախելու։ Այս դաշտում մենք միշտ կանգնած ենք եղել արտադրողի կողքին, բարիք ստեղծողի կողքին։ Եվ մեր կարգախոսը եղել է հետևյալը՝ հնարավոր չէ քացով խփել կովի գլխին և ասել՝ կաթ տուր։ Այդպիսի բան աշխարհում չկա։ Պետք է ստեղծես համապատասխան պայմաններ՝ արոտավայր և այլն։

–Իսկ հնարավո՞ր է՝ կովի կուծքը գոլ ջրով լվանալով և փափուկ սրբիչով սրբելով՝ կաթ ստանալ, ինչպես որ վարչապետն էր խորհուրդ տալիս։

–Ես չեմ ուզում մեկնաբանել այն, ինչ ասվում է։ Ընդհանուր առմամբ ես ուզում եմ ասել, որ արտադրողն ինձ համար այն մարդն է, ով ստեղծում է բարիք։ Իր ստեղծածով նա պահում է պետություն։ Մենք պետք է նրանց թիկունքում կանգնած լինենք։

–Հայ ազգային կոնգրեսի և իշխանության երկխոսության մասի՞ն ինչ կարծիք ունեք։

–Ես դրական եմ գնահատում ընդհանուր առմամբ ցանկացած երկխոսություն։ Մասնավորապես, դա կլինի ՀԱԿ–ի կողմից, ՀԱԿ–իշխանություն, կամ մյուս քաղաքական ուժը։ Դա նորմալ եմ գնահատում, ամբողջ աշխարհում ընդունված բան է։ Պրոբլեմները քննարկում են լուծումները գտնելու համար։

–Չե՞ք կարծում, որ արդար կլիներ, եթե ՀԱԿ առաջնորդ Լևոն Տեր–Պետրոսյանն ՕԵԿ նախագահ Արթուր Բաղդասարյանից ներողություն խնդրեր՝ 2008թ. իշխանությունների հետ երկխոսության գնալու համար նրան ախք ու դավաճան անվանելու համար։ Չէ՞ որ հիմա նա նույն բանն է անում, այն էլ՝ 2008թ. մարտի 1–ի 10 զոհերից հետո։

–Ես շնորհակալ եմ։ Կարծում եմ՝ դուք էլ այդ կարծիքին եք, և ողջունում եմ մեր գործըկերոջ մոտեցումը, որ առաջին անգամ հրապարակավ հայտարարեց, որ ուսումնասիրելով ամեն ինչ՝ իրոք պետք է ներողություն խնդրի Լևոն Տեր–Պետրոսյանը Արթուր Բաղդասարյանից։ Արդարությունը ժամանակի դուստրն է, ո՛չ թե՝ հեղինակության, և ժամանակը բերում ու արդարությունը պարզ է դարձնում, թե ո՞վ է արդար վարվել, ո՞վ է իր նեղ անձնական, խմբակային շահերը ստորադասել երկրի, պետության շահերից, որն արեց Արթուր Բաղդասարյանը, երբ մենք ասում էինք, որ կան արտաքին մարտահրավերներ, երբ ասում էինք, որ կլիներ մի անկանխատեսելի վիճակ, երբ ասում էինք, որ այսօրվա դրությամբ երկխոսության ընթացքում մեզ մեկնվեց ձեռք արժանապատվորեն, և մենք այդ ձեռքը սեղմեցինք։ Իհարկե՛ դա Արթուր Բաղդասարյանի որոշումը չէր միայն, մեր քաղաքական թիմի՛ որոշումն էր, որպեսզի մենք կարողանայինք մեջք մեջքի կանգնել և մեր երկիրը հանեինք այն վիճակից, որում հենց 2008թ. հայտնվեց։ Գիտեք, լավ բառեր կան՝ կներե՛ք, շնորհակալությո՛ւն։ Ես գտնում եմ, որ սրանք լավ բառեր են, և կարելի է օգտագործել այդ բառերը։ Եվ ես հուսով եմ, որ կգա ժամանակը և կօգտագործվի։ Իսկ ինչ վերաբերում է անվան հապավմանը, որ շատ հաճախ էժանագին լրատվամիջոցներն օգտագործում են մարդու պաշտոնի առաջին տառերը, այդ դեպքում մեր գործընկերներից մեկը լավ էր արտահայտվել՝ դրանք օգտագործողներն  իրականում յա՛խք են։

–Մի խոսքով՝ կարծում եք, որ Լևոն Տեր–Պետրոսյանը պետք է ներողություն խնդրի Արթուր Բաղդասարյանից։

–Արդեն իսկ շատ է արծարծվում այդ թեման, և կարծում եմ՝ դա միմիայն կբարձրացնի իր վարկանիշը։ Օրինակ, եթե ես վիրավորեմ ձեզ և պատմությունը ցույց տա, որ հանիրավի եմ վիրավորել ձեզ, անարժանապատիվ խոսքեր եմ ասել, ներողամտություն հայցելը բարձրացնում է իմ վարկանիշը։

Հարցազրույցը վարեց Արեգնազ Մանուկյանը