Հարցազրույց  դիզայներ, քանդակագործ Առնո Քուռի (Սաշա Ղալեչյանի) հետ

-Ինչպիսի՞ն է այսօրվա մեր մշակութային կյանքը։

–Այսօրվա արվեստագետներին պակասում է իսկական արվեստասերը, ով ուզում է և գնում է բարձր արվեստ։ Չկա բարձր արվեստ և արվեստագետ… Բոլոր հարցերի պատասխանները մեկ տեղում են՝ արժանապատվություն և Հայոց լեզու։

-Չե՞ս կարծում, որ ազգային արժեքներն այսօր տեղը զիջել են ինչ–որ նոր, անհասկանալի ու հեղհեղուկ գաղափարների, և ո՞րն է դրա պատճառը։

–Եթե մեր երկրի ազգային անվտանգության կիզակետում լինի ոչ թե իշխանությանն ու Ռուսաստանին հավատարիմ լինելը, այլ հայոց լեզուն, ապա շատ ավելի հարուստ ու գեղեցիկ, և ամենակարևորը՝ անվտանգ երկիր կունենանք։

Այսինքն՝ ազգային գաղափարի հիմքում պիտի լինի լեզուն, այսպես եմ տեսնում ես Հայաստանի անկախության միակ ուղին, իսկ անկախությունն արդեն երաշխիքն է ազատության ու արդարության… ինչքան հեռանում ենք անկախ կոչվելուց, այնքան բարգավաճում են կոռուպցիան ու «ախպերությունը»։

-Ի՞նչ զարգացումներ ես տեսնում, և ի՞նչ պետք է ձեռնարկի պետությունը՝ ճիշտ ուղիով զարգանալու համար։

–Այսօր ազգային պետությանը պակասում է ազգային ուղի կամ նպատակ, գաղափար։ Անվանեք, ինչպես կամենում եք: Ակներև է, որ մեր պետությանն ուղղորդողները պարզապես  անում են այն, ինչ այս կամ այն ձևով պահանջում են իրենցից:  Իսկ իրենք երբեք չեն պարտադրում ոչ մեկին ոչինչ, բացի սեփական ժողովրդից։

Հայաստանը կորցրել է իր ձևին համապատասխան բովանդակությունը,  ու արդեն կամաց-կամաց ամեն ինչ ընդունում է ներկա բովանդակությանը համարժեք  ձև։ Այս  ցավալի իրավիճակում միակ ուղին արհեստականորեն պարտադրվող ձևն է։ Գտնում եմ, որ այսօր ամենահրատապն ու կարևորը հայոց լեզվի խնդիրն է։ Ինչքան էլ առաջին հայացքից տարօրինակ հնչի, բայց տնտեսության զարգացումն էլ է կախված հայոց լեզվից։ Կաթողիկոսի՝ Մայր Տաճարում «վերանորագած» հին, փայտյա ու ապակյա պատուհաններն ու այն ծածկող վանդակատիպ զուսպ ու դասական ճաղերը փոխարինելը եվրոպական պլասիկ պատուհանով, կամարի փոխարեն զիգզագ անելը` մի փոքր ավելի փող տնտեսելու համար,  վրան էլ՝  «Բրչո 25, սև-բրոնզագույն ոճի ռեշոտկա  խաչով», երթուղային տաքսիների «մշակութը», ամեն տեսակի պետերի ու նախարարների՝ որևէ բան անելու փոխարեն մի բան ասելն ու տակից դուրս գալու ավանդույթը  կարելի է վերացնել ` ամրացնելով հայոց լեզուն ու զարկ տալով թարգմանչությանը։  Ամեն բան լիցքավորվում է մի լցակայանից, որն էլ այս պարագայում պետք է լիներ ազգային արժանապատվությունը կամ լեզուն։

—Արդյո՞ք այս ամենը քաղաքական վերնախավի մտածելակերպի անմիջական արդյունքը չէ։

-Ինչու՞ է, օրինակ, տնտեսությունը կախված լեզվից: Որովհետև բոլորս էլ գիտենք, որ ժամանակակից աշխարհում ամենևին էլ կարևոր չեն ո՛չ երկրի չափերը, ո՛չ էլ բնական պաշարներով հարուստ լինելը, այլ ամենից կարևորը հետաքրքիր լինելն է։ Օրինակ քչերն են ներդրումներ անում Չեչնիայում կամ Դաղստանում, որովհետև սրանք ռուսական ծայրամասեր են ու չունեն շատ առանձնահատկություններ, իսկ ա՛յ, օրինակ` Վրաստանում, ուր ամեն քայլափոխի տեսնում ես վրացական տառերն ու տեսնում ես բարձր ինքնագնահատական, հարգանքով ես լցվում, իսկ  ներդրողների համար հարգանք պարունակող երևույթները ամենաշահութաբեր կետերն են։

-ՀՀ ներքաղաքական կյանքում ինչպե՞ս ես գնահատում վերջին զարգացումները, հատկապես ՀԱԿ–իշխանություն երկխոսությունը։

–Լևոն Տեր–Պետրոսյանի ու Սերժ Սարգսյանի երկխոսությունը մի կողմից ուրախացնում է` մեղմվում է բռնապետության ուժը, մյուս կողմից, եթե դա ոչ թե երկխոսություն է, այլ փոխադարձ աչքով անել, ապա այս դեպքում շատ ավելի ցավալի է։

-Ինչքանո՞վ ես ինքդ ներգրավված հասարակական–քաղաքական կյանքում։ Գիտեմ, որ մասնակցել ես, օրինակ, «Մենք դեմ ենք օտարալեզու դպրոցների վերաբացմանը» նախաձեռնության գործողություններին։

–Այո, ես ներգրավված եմ  «Մենք դեմ ենք օտարալեզու դպրոցների վերաբացմանը» նախաձեռնության գործողություններում ու հիմա հաճույքով սպասում եմ  «Դելյանով-Աշոտյանի» անվան մեդալակիրներին։ Կոչ եմ անում նրանց, ովքեր դեռ չեն մասնակցել քվեարկությանը, անպայման մասնակցել։

-Ինչպե՞ս ես գնահատում այսօր ՀՀ հասարակական կյանքն ու հատկապես երիտասարդության դերակատարությունը հասարակական–քաղաքական կյանքում։

–Հույսս այսօրվա երիտասարդներն են։ իմ կարծիքով միայն մենք` անկախ Հայստանում աշխարհն ընկալածներս, մի բան պիտի գլուխ բերենք:

Զրույցը վարեց Արփի Բեգլարյանը