Հրապարակի հարցազրույցը ՌԴ Պետդումայի պատգամավոր Կոնստանտին Զատուլինի հետ

-Նախօրեին հրապարակվեց ՀՀ երրորդ նախագահ Սերժ Սարգսյանի եւ Բելառուսի նախագահ Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի զրույցի ձայնագրությունը, որտեղ նրանք խոսում են Արցախի հարցի մասին, եւ Լուկաշենկոն միջնորդավորված՝ Ալիեւի անունից, 5 միլիարդ դոլար է առաջարկում 5 շրջանների դիմաց, իսկ Սարգսյանը հրաժարվում է։ Ի՞նչ եք կարծում՝ ո՞ւմ էր ձեռնտու, որ այս ձայնագրությունը հրապարակայնացվեր։

-Կցանկանայի այդ հարցը վերահասցեագրել Ձեզ, քանի որ այդ հարցի պատասխանը կարող է լինել տարբեր՝ տարբեր մարդկանց համար։ Մի մասը, օրինակ, կարող է կատարվածից հետո մեղադրել Սարգսյանին, որը նախկինում փողը չի վերցրել, իսկ հիմա ստիպված եք տալ ձրի ու դեռ՝ կորուստներով, իսկ մյուսները, հուսով եմ՝ նրանք մեծամասնություն են, հերթական անգամ կարող են համոզվել նրանում, որ Հայաստանի նախագահը չի գնացել գործարքի, չի թողել, որ իրեն ու Հայաստանը գնեն։ Եվ առաջին հերթին այն պատճառով, որ ես չգիտեմ՝ այդ ձայնագրությունը որքանով է աուդենտիկ՝ իսկակա՞ն է, թե՞ ֆեյք, բայց եթե այդ ձայնագրությունն իրական է, ապա ես այնտեղ հնչած մտքերում ոչինչ չեմ լսում Լեռնային Ղարաբաղի անկախության ճանաչման մասին։ Իսկ Հայաստանի նախագահը, ուզում եմ նշել, պատրաստ էր 5 շրջանների վերադարձին եւ հետո՝ նաեւ միջանցքային շրջաններին՝ Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշման իրավունքի ճանաչման անհրաժեշտության դիմաց։ Հենց այդպիսին էր Հայաստանի դիրքորոշումը՝ Սերժ Սարգսյանի գլխավորությամբ, կազանյան հանդիպման նախօրեին։ Եվ այդ ձայնագրությունը պետք է վերլուծել այս հանգամանքի լույսի ներքո։ Իսկ ինչպես մենք լսում ենք այդ ձայնագրությունից՝ Լուկաշենկոն ոչ մի խոսք չի ասում ԼՂ անկախության ճանաչման մասին, խոսում է միայն շրջանները տալու մասին։

-Իսկ կարելի՞ է, օրինակ, ենթադրել, որ հիմա է տեղի ունեցել նման գործարք։

-Չեմ կարող այդ մասին դատել։ Չգիտեմ, այնքան էլ չեմ հավատում, բայց իմ մոտ շատ հարցեր են առաջանում՝ հատկապես պատերազմի ավարտական փուլում պատերազմական գործողությունների հետ կապված, երբ առանց որեւէ հիմքի հանձնվեց Արցախի ռազմաստրատեգիական առումով առանցքային նշանակություն ունեցող Շուշին։ Ինչո՞ւ նման բան թույլ տրվեց։ Ինչպե՞ս բացատրել՝ չգիտեմ։

-Այսինքն, ըստ Ձեզ, Սարգսյանը հրաժարվել է այն պատճառով, որ ԼՂ կարգավիճակի հարց չի՞ քննարկվել։

-Կարելի է հեշտությամբ համեմատել։ Կարող եմ տարբեր պատասխաններ ունենալ, թե ինչու է Սերժ Սարգսյանն այդպես պատասխանել։ Նախ, սա շատ անձնական խոսակցություն է, այն չէր կարող ինչ-որ շատ լուրջ ու ուղիղ առաջարկ լինել։ Սա երրորդ անձանց միջոցով ինչ-որ զոնդաժ անելու փորձ է` պարզելու, թե պատրա՞ստ են արդյոք հայերը շրջանների հանձնմանը, նույն Ալիեւի կողմից՝ առանց որեւէ պարտավորությունների ստանձնման։ Եվ երկրորդ․ ուզում եմ նկատել նման արտահոսքերի վերաբերյալ․ հայկական կողմի դիրքորոշումը կազանյան հանդիպումից առաջ հայտնի էր՝ ՌԴ-ի, մյուս համանախագահների ու առողջ բանականության ազդեցությամբ։ Հայկական կողմը պատրաստ էր գնալ փոխզիջումների, ինչին պատրաստ չէր Ադրբեջանը եւ այն տապալեց Կազանում հանդիպման ժամանակ։ Բայց եթե գոնե մի քիչ հասկանում եք, թե ինչպես են պատրաստվում նման հանդիպումները՝ նախագահական մակարդակի, ապա կիմանաք, որ բոլոր պայմանավորվածությունները նախապես քննարկվում են։ Եվ Կազանից առաջ որոշակի վստահություն կար՝ կա պայմանավորվածություն 5 շրջանների վերադարձի, որոշակի ժամանակ անց՝ միջանցքների։ Ընդ որում՝ խոսքը 100 կիլոմետր լայնություն ունեցող միջանցքի մասին էր։ Լաչինից, փաստորեն, մեկ գյուղ պետք է հանձնվեր Ադրբեջանին, մնացած ողջ շրջանը դառնում էր միջանցք՝ ամբողջովին։ Իսկ կարգավիճակի հարցը որոշվում էր որոշ ժամանակ անց՝ հանրաքվեի միջոցով՝ այն համամասնությամբ, որոնք ունեցել են Հայաստանն ու Ադրբեջանը հակամարտությունը սկսվելու ժամանակ։ Եթե Հայաստանն այն ժամանակ դրան պատրաստ էր, ապա ո՞րն է այս ձայնագրության բացահայտումը։ Միայն այն, որ պարոն Լուկաշենկոն այսպես լայն, անգամ բազարի ոճով առաջարկում է գնել շրջանները, բայց, կրկնեմ, ոչինչ չի ասում Արցախի կարգավիճակի մասին կամ լիազորված չէր, կամ․․․ չգիտեմ՝ համարում է, որ դա ինքնին ենթադրվում է։ Կարելի է տարբեր մեկնաբանություններ տալ դրան։ Եվ հասկանալի է, որ այդ իրավիճակում Հայաստանի ղեկավարը հրաժարվել է Արցախի հայության ճակատագիրը փոխանակել դոլարներով եւ, իմ կարծիքով, միանգամայն ճիշտ է գտնվել։

-Իսկ Ձեզ համար տարօրինակ չէ՞, որ այդ հարցը քննարկվում է ՀԱՊԿ ինչ-որ միջոցառման շրջանակներում։ Ի վերջո, կար Մինսկի խումբ․․․

-Այդ հարցը չի քննարկվում ՀԱՊԿ շրջանակներում։ Քննարկվում է 2 նախագահների միջեւ՝ շատ անձնական խոսակցության ժամանակ։ Իսկ թե որտեղ կարող էր լինել այդ շատ անձնական խոսակցությունը՝ նիստի՞ ժամանակ, թե՞ որեւէ այլ տեղ․․․ ՀԱՊԿ որեւէ սղագրության մեջ նման բան չկա։ Հետեւաբար՝ սա ՀԱՊԿ շրջանակներում չէ։ Ի՞նչ կապ ունի ՀԱՊԿ-ն, այն ընդամենը հանդիպման վայր է։ Առիթը կար, այնտեղ նրանք հանդիպեցին, ահա եւ ամենը։ Սա հարց է, որը 2 նախագահների քննարկման նյութ է, իսկ նախագահների միջեւ կարող են տարբեր խոսակցություններ լինել։