Հարցազրույց ՀՀԿ խմբակցության պատգամավոր, ՀՀ ԱԺ մարդու իրավունքների պաշտպանության և հանրային հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահի տեղակալ Ռաֆիկ Պետրոսյանի հետ

–Կարելի՞ է համարել, որ իշխանությունները կատարեցին, Հայ ազգային կոնգրեսի առաջնորդ Լևոն Տեր–Պետրոսյանի ներկայացրած՝ երկխոսուլու համար պարտադիր 3 պահանջներից երկրորդը ևս, որովհետև այսօր Երևանի քաղաքապետարանը ՀԱԿ–ին թույլատրեց ապրիլի 28–ի հանրհավքն անցկացնել Ազատության հրապարակում։

–Դա ոչ թե ՀԱԿ–ի պահանջների կատարում է, այլ ուղղակի իշխանությունը գնում է օրենսդրության ժողովրդավարացման ճանապարհով։ Վկայությունը վերջին ակտն էր հավաքների մասին, որ ընդունեցինք, պարզեցվեցին թույլտվության եղանակները, հանվեց այս կամ այն օբյեկտների հեռավորության վրա չթույլատրելու արգելքը, սահմանվեց, որ միայն այն դեպքում կարելի է պահանջել կամ ոստիկանության ուժերով հարկադրաբար դադարեցնել հավաքները, երբ խիստ վտանգ է սպառնում հասարակական կարգին, պետական անվտանգությանը և այլն։ Եվ այս դեմոկրատացման հետ միաժամանակ իշխանությունն արդեն քանի ամիս է՝ թույլատրություններ է տալիս Ազատության հրապարակում հավաքներ անցկացնել, եթե, իհարկե, ազատ է հրապարակը։ Բայց սա ոչ թե ՀԱԿ–ի պահանջների կատարում է, այլ իշխանության քաղաքականության արդյունք է։

–Բայց ՀԱԿ–ը համարում է, որ իշխանություններն իրենց արդեն երկրորդ պահանջն են կատարել։ Առաջինը 2008թ. մարտի 1–ի դեպքերի բացահայտմանը նոր թափ հաղորդելու Սերժ Սարգսյանի հրահանգն էր։

–Եթե համարում են, շատ ավելի լավ, ուրեմն ՀԱԿ–ը գտնում է, որ իշխանությունները գնում են դեմոկրատական ճանապարհով։ Դա վատ չէ։ Բայց դա ՀԱԿ–ի պահանջի կատարում չէ։ Դա ընդհանուր քաղաքականություն է, որի մեջ այդ թույլտվությունները՝ այստեղ կամ այնտեղ, շատ փոքրիկ մաս են կազմում։

–Այդուհանդերձ, փաստ է, որ Լևոն Տեր–Պետրոսյանի երեք պահանջներից մնացել է ընդամենը մեկը՝ քաղբանտարկյալների ազատարձակումը։ Հնարավո՞ր է, որ շուտով այդ մի պահանջն էլ կատարվի։

–Իշխանությունը բազմիցս հայտարարել է, որ մենք քաղաքական բանտարկյալներ չունե՛նք։ Նրանք քրեորեն հետապնդելի արարքներ կատարած մարդիկ են։ Եվ հիմա ընդհանուր քրեական քաղաքականության մեղմացման կամ խստացման առումով, օրինակ՝ ծանր հանցագործությունների առումով, խստացում է գնում։ Այն օրը ականատես եղաք Քրեական օրեսգրքում կատարվող փոփոխություններին, երբ ծանր սպանությունները, բռնաբարությունը, անչափահասների նկատմամբ կատարվող հանցագործությունները կամ պետական անվտանգության, միջազգային, մարդկության դեմ կատարվող հանցագործությունների և այլնի համար պատիժները խիստ խստացվեցին։ Միաժամանակ պետությունը գնում է այնպիսի պատիժների ապաքրեականացման ճանապարհով, ինչպիսիք էին վիրավորանքը, զրպարտությունը և, բացի դրանից, փոքր չափի հափշտակությունները և այլն։ Միաժամանակ, ԱԺ–ում կա նախագիծ, որ նյութական բնույթի հանցագործությունների դեպքում վնասը հատուցելու պարագայում մինչև 10 տարի ազատազրկումը չի կիառվում, այլ մարդը ազատվում է, եթե հատուցում է իր կողմից պատճառած վնասը։ Այսինքն՝ պետությունն ընդհանուր առմամբ քրեական քաղաքականություն է վարում՝ մի կողմից ծանր և առանձնապես ծանր հանցագործությունների խստացումներ են գնում, մյուս կողմից՝ մեղմացումներ։ Հիմա, երբ կրկնակիությունը հանվում է, 1200 մարդու վրա տարածվում է այդ մեղմացումը։ Նաև ասացի, որ այդ նյութական հանցագործությունների պարագայում մեղմացում կգնա։ Հիմա եթե դրանց մեջ կան անձինք, այդ թվում և այլախոհության մարդիկ, ինչպես իրենք են ասում՝ քաղաքական բանտարկյալներ, նրանց վրա էլ դա կտարածվի։ Եթե ոչ, առանձին այդպիսի մտադրություն և այդպիսի օրինագիծ գոյություն չունի։

–ՀԱԿ–ը և իշխանությունը կարո՞ղ են երկխոսել արտահերթ նախագահական ընտրությունների վերաբերյալ։

–Դա բացառված է ընդհանրապես, որովհետև արտահերթ նախագահական ընտրություններ կարող են լինել սահմանադրության մեջ նշված դեպքերում։ Սահմանադրության մեջ նշված հիմքերից ոչ մեկը, գոնե մոտավոր չափով, գոյություն չունի, առկա չէ։ Արտահերթ ընտրությունների վերաբերյալ խոսելն ընդհանրապես ավելորդ ենք համարում ոչ միայն ես, այլ նաև իշխանությունը։ Ընդդիմությունն էլ խոսում է, բայց ինքն էլ հավատացած չէ, թե որևէ հիմք կա արտահերթ ընտրությունների համար։

–Իսկ ինչի՞ շուրջ կարող են երկխոսել ՀԱԿ–ն ու իշխանությունը։

–Կարող են երկխոսել միայն ընտությունների օբյեկտիվությունն ապահովելու շուրջ։ Իշխանությունը և ընդդիմությունը միայն ա՛յս հարցի շուրջ կարող են երկխոսել։

–ՀԱԿ–ի և իշխանության երկխոսության համար միջնորդ լինելու՝ Մարդու իրավունքների պաշտպան Կարեն Անդրեասյանի առաջարկի՞ն ինչպես եք վերաբերվում։

–Շատ նորմալ եմ վերաբերվում։ Եթե Մարդու իրավունքների պաշտպանը կարող է այդպիսի միջնորդի դեր խաղալ և երկխոսություն ապահովել ընդդիմության ու իշխանությունների միջև, ընտրությունների անցկացման օբյեկտիվությունն ապահովելու համար, շատ ուրախ եմ ես։

–Բայց ձեր խմբակցության ղեկավար Գալուստ Սահակյանը հայտարարել էր, թե Կարեն Անդրեասյանն այդ առաջարկով գերագնահատում է իր լիազորությունները։

–Լիազորությունները՝ ոչ այնքան, բայց իր կարողությունները, ըստ երևույթին, գերագնահատում է, որովհետև դա դժվար հարց է։ Փորձը ցույց է տալիս, որ ընդդիմությունը, ընտրությունները դեռ տեղի չունեցած, հայտարարում է, թե կեղծիքներ են կատարվելու, թե իրենք հաղթել են, բայց իշխանությունները թույլ չեն տալիս և այլն։ Եվ դրա համար էլ պարոն Սահակյանը, ըստ երևույթին, ասում է, թե ընդդիմությունը չի գնա այդպիսի երկխոսության, որովհետև այդպիսի հայտարարություններ պարտադիր պիտի անի, անկախ նրանից՝ ճի՞շտ է, թե՞ ոչ։

Հարցազրույցը վարեց Արեգնազ Մանուկյանը