Հարցազրույց ՀՅԴ Գերագույն մարմնի ներկայացուցիչ Արմեն Ռուստամյանի հետ

–ՀՅԴ–ն բողոքի երթ էր անցկացրել ընդդեմ Մոսկվայի անօրինական պայմանագրի։ Սա արդյունավետություն ունի՞ կամ ունենալո՞ւ է, թե՞ ուղղակի վերաբերմունք արտահայտելու ձև է։

–Սա նույն հարցն է, որ տալիս էին, երբ Գյուլն էր գալիս այստեղ։ Ասում էին՝ հա, լա՛վ, դե հիմա մարդ է՝ գալիս է, և այլն, բայց բոլորը շատ լավ հասկացան, որ եթե չընդվզեր որևէ մի ուժ, դուրս կգար, որ մենք ընդհանրապես խնդիր չունեինք, և ինչ–որ մի շատ վաղուց սպասված այցելություն էր, ու անհամբեր սպասում էինք նրա գալուն։ Հիմա, երբ այդ իրադարձությունները տեղի ունեցան–անցան, բոլորը հասկանում են, որ պետք էր միանալ ՀՅԴ կազմակերպած ցույցին Գյուլի դեմ և արծարծել այն խնդիրները, որոնք այն ժամանակ, թվում էր, թե հարց չկա, ուղղակի եկել են ֆուտբոլ նայեն։ Հետո տեսանք, թե այդ ֆուտբոլն ուր գնաց։ Տպավորություն չպետք է առաջանա, որ սա միան Դաշնակցության խնդիրն է։ Սա մեր հայ ժողովրդի ոտնահարված իրավունքների վերականգնամ խնդիրն է։

–Իսկ եթե հաշվի առնենք ստեղծված ծանր սոցիալական իրավիճակը, երբ ժողովուրդը կարծես չի ընկալում նման հարցերի կարևորությունը, դրանց վրա կենտրոնանալը որքանո՞վ է նպատակահարմար։

–Մենք այնքան չպետք է կքենք այդ սոցիալական իրավիճակը։ Ես շատ լավ հասկանում եմ, իսկապես՝ ծանր է ժողովրդի վիճակը, բայց դա չպետք է առիթ հանդիսանա, որ մեր թշնամիները դրանից օգտվեն և մեզ պարտադրեն իրենց ուզած լուծումները։ Այդպես է եղել չէ՞ նաև, որ մեզ այդ պայմանագրերն են պարտադրել։ Այդպես է եղել, որ մենք ներքին խնդիրներով զբաղված լինելով, տարբեր  հարցեր կարևորելով՝ կորցրել ենք եղածն էլ։ Սա չպետք է կրկնել։ Նույն դառը պատմությունը մենք ունենք, չէ՞, պատմության մեջ։ Հասկանում եմ կենցաղը, հասկանում եմ բոլոր մնացած հարցերը, բայց ազգային խնդիրներ կան, ապագայի հարցեր կան, որոնք վեր են այդ ամենից։ Պետք է ուժ գտնել, պայքարել, որ թշնամին չօգտվի մեր ներքին խնդիրներից։

–ՀՀ ԱԳՆ–ն պե՞տք է ինչ–որ վերաբերմունք ցույց տար։

–Իհարկե, այն հարցերը, որ թուրքերը մեկնաբանում են իրենց ձևով, առնվազն դա կարող էին առիթ դարձնել, և պաշտոնական տեսակետ հայտնվեր առ այն, որ Մոսկվայի պայմանագիրը ՀՀ–ն չի ճանաչել ու չի ճանաչելու և հայտարարի, որ դրա հիման վրա կնքված, այնուհետև բոլշևիկյան Հայաստանին պարտադրված Կարսի պայմանագիրն անվավեր է։ Եվ ավելին՝ պետք է հետ կանչել այսօր հայ–թուրքական արձանագրությունների տակից ՀՀ ստորագրությունները դրանցից ազատվելու համար, որոնց նպատակն է նորից, արդեն 90 տարի հետո, ամրագրել և սրբագրել ապօրինի պայմանագրով մեզ պարտադրված սահմանները։ Սա է խնդիրը։

–Անդրադառնանք ներքաղաքական խնդիրներին։ Ընդդիմությունն անընդհատ պահանջներ է ներկայացնում իշխանությանը, որոնք չեն բավարարվում և անտեսվում են։ Սա չի՞վկայում, որ ներքաղաքական կյանքում մենք արդեն լճացման փուլում ենք։

–Ես ընդհանրապես դեմ եմ այն տիպի մոտեցումներին, որ ուլտիմատիվ ինչ–որ ձևեր ներկայացնելով՝ տպավորություն են ստեղծում, որ շատ վճռական պայքար է ընթանում, բայց իրականության մեջ այդ պայքարի արդյունքները ժողովուրդը չտեսնելով՝  հիասթափվում է և, ըստ էության, մենք նորից ջուր ենք լցնում իշխանությունների ջրաղացին. այն, ինչ–որ իշխանություններն են ուզում։ Հիասթափությունն ընդհանրապես ամենապարարտ հողն է իշխանության վերարտադրման, որովհետև հիասթափված ժողովուրդը պայքարելու ընդունակ չէ։ Մեր ներկայացրած ծրագիրը (որ այսօր թվում է, այսպես ասած, դժվար իրականանալի կամ շատ հեռու նպատակներ հետապնդող)՝ «Քվեն ուժ է» շարժումը, օրնիբուն աշխատանք ենթադրող, կաթիլ–կաթիլ մեր ուժը մեծացնող մի գործընթաց ենթադրող ճանապարհ է, որի փուլերը շատ հստակ են՝ մինչև ընտրություններ, ընտրությունների օրը և ընտրություններից հետո։ Ծրագիր է, որը, հնարավոր է, երկար ճանապարհ է, բայց ճանապարհ է, որը երևում է, թե մինչև ուր է գնալու, և սկիզբն ու վերջն է երևում։ Այս ճանապարհն ավելի ճիշտ է, քան այն, որ մենք տպավորություն ստեղծենք՝ անընդհատ ոգևորվելով կողքի հեղափոխություններով։ Այդ կողքի հեղափոխությունները կատարվում են այդ տեղի ժողովրդի ոգու հաշվին։ Այդ ոգին չես կարող այնտեղից տարաներով փոխանցել այստեղ։ Դա հնարավոր չէ։ Մենք ինքներս պետք է այստեղ այդ ոգին ձևավորենք։ Մենք եթե ուզում ենք հեղափոխություն անել, այդ հեղափոխությունը պետք է կատարենք մեր ոգով, մեր ծրագրերով, մեր համոզումով։ Աչքը տնկել, թե դուրսն ինչ եղավ, մենք էլ նույնը անենք, դա տեղի չի ունենում։

–Ինչպե՞ս եք գնահատում Րաֆֆի Հովհաննիսյանի քայլը։

–Ցանկացած պայքար, որն ուղղված է ինչ–որ խնդիր լուծելու, ուղղված է ինչ–որ շարժում առաջացնելու, հարցն արծարծելու, ցանկացած նորմալ պայքարի ձև ես ընդունում եմ։ Հիմա Րաֆֆի Հովհաննիսյանն ընտրել է այդ ձևը, ամենայն հարգանքով վերաբերվելով նրան՝ այստեղ ես որևէ խնդիր չեմ տեսնում, ի՛ր որոշումն է։ Բայց ես կարծում եմ, որ մենք դեռ այդքան հուսահատ վիճակում չենք, որ բոլորս գնանք հացադուլի, մեզ սովի մատնենք և այլն։ Սովի մատված է առանց այն էլ ժողովուրդը, առանց այն էլ ժողովուրդը, ըստ էության, հացադուլային իրավիճակում է։ Հիմա, բնականաբար, պետք է ավելի մեր ոգին ամրապնդող և հստակ հեռանկար ներկայացնող ծրագրեր հրապարակ բերվեն, կազմակերպման ավելի ճիշտ, ամբողջական մեթոդներ հրապարակ բերվեն, որ ամեն մի քաղաքացի իր անելիքը տեսնի, իմանա, որ ինքն այդ շարժման մեջ, այդ ընթացքի մեջ իր անելիքը գիտի։ Եվ այդ անելիքը երբ իմանա, այդ ուժը համազորի կվերածվի։ Երբ մենք ասում ենք՝ «Քվեն ուժ է», այո՛, առանձին վերցված այդ քվեն՝ որպես ուժ, կարող է, տարբեր ուղղություններով գործելով, ոչ մի համազոր չառաջացնի, բայց շարժման պարագայում այդ քվեի ուժը, գումարվելով ամեն մեկի քվեի ուժին, համազոր ուժ կառաջացնի, որը շատ լուրջ իրավիճակ կփոխի Հայաստանում։ Առնվազն գոնե ես վստահ եմ, որ իշխանության վերարտադրման համակարգն էապես կսասանի, եթե չասեմ՝ կցնցի։ Տեսե՛ք՝ մենք միշտ ասում ենք, որ չենք ուզում մեր երկիրն այնպես ցնցել, որ այդ նավը, որի մեջ գտնվում ենք, խորտակվի, բայց դա չի նշանակում, որ մենք ընդհանրապես որևէ քայլի, վճռական գործողությունների դեմ ենք։ Ո՛չ։ Մենք ասում ենք՝ ցնցե՛նք. ցնցենք իշխանությունների՛ն, բայց ոչ թե՝ պետությունը։ Ցնցենք այնպես, որ նրանք սթափվեն, իսկ եթե չպետք է սթափվեն, թողնեն–հեռանան։

–«Քվեն ուժ է»–ն ցնցո՞ղ ուժ է։

–Այո՛, ասում են՝ կաթիլը քար է ծակում։ Հիմա մենք այն վիճակում ենք, որ կաթիլ–կաթիլ հավաքելով մեր ուժը՝ հաստատ քար կծակենք։ Հաստատ՝ իշխանական վերարտադրման այդ համակարգը մենք կծակենք։

–Վերադառնալով Րաֆֆի Հովհաննիսյանին՝ ՀՅԴ–ն որևէ աջակցություն կցուցաբերի՞։ Օրինակ, ՀՀՇ վարչության նախագահ Արամ Մանուկյանն ասել էր, թե գործնական աջակցությունը հայտարարությունն է, այցելությունն է։

–Գիտեք, այն, ինչ մենք անում ենք, դա էլ է աջակցություն։ Րաֆֆի Հովհաննիսյանի նպատակներն այդ իմաստով շատ չեն տարբերվում մեր նպատակներից։ Ինքն էլ է ընդունում, որ այս իշխանությունների վերարտադրման համակարգը պետք է վերացվի, պետք է ազատության շունչ մտնի երկրում, մնացած բարեփոխումները՝ ժողովրդավարությունը և այլն, այդ ամենը պետք է իրականացվի։ Այսինքն, այդ հարցերի հետ կապված՝ ես որևէ տարաձայնություն չեմ տեսնում։ Մեթոդների մասին է խոսքը, մարտավարական քայլերի մասին է խոսքը, որ մեր համոզումով՝ այս ճանապարհը հաստատուն, դանդաղ, բայց աճ ապահովող, կաթիլ–կաթիլ մեր նպատակին մոտեցնող հստակ ճանապարհ է։

–ՀՅԴ–ն ավելի ծայրահեղ քայլերի կգնա՞։ Օրինակ՝ հրաժարականների պահանջներ կլինե՞ն։

–Մենք ավելի մեծ բան ենք ասում, քան հրաժարականը։ Մենք ասում ենք, որ իշխանությունը պետք է փոխվի ամբողջությամբ։ Սա հրաժարական էլ, ամեն ինչ էլ պարունակում է։ Կառավարությանը մենք անվստահություն արդեն հայտնել ենք, և հիմքերն արդեն պատրաստում ենք։ Կառավարությանն անվստահություն հայտնելու գործընթացը Դաշնակցությունը նախաձեռնելու է։ Դրա մասին մենք արդեն հայտարարել ենք։ Հիմքերը մշակման փուլում են։ Իհարկե, հասկանում ենք, որ այսօրվա Ազգային ժողովն այն միջավայրը չէ, որ դա իր վերջնական արդյունքին հասցնի, բայց մենք այնուամենայնիվ պատրաստվում ենք աշխատել նաև Ազգային ժողովում։ Մեր փաստարկներն այնքան հիմնավոր ու համոզիչ են, որ ես ենթադրում եմ՝ կլինեն ոչ դաշնակցական պատգամավորներ, որոնք կարող են միանալ մեր այս նախաձեռնությանը։ Հենց ինքը՝ գործընթացը ցույց կտա, թե ինչքան խորն է ՀՀ–ում այսօր կառավարման համակարգի մեջ եղած ճգնաժամը։

Զրույցը վարեց Արփի Բեգլարյանը