Սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողովի ստեղծման, հնարավոր սահմանադրական փոփոխությունների, ՍԴ շուրջ ստեղծված իրավիճակի և այլ ներքաղաքական հարցերի շուրջ Tert.am-ը զրուցել է քաղաքական գործիչ Ռուբեն Հակոբյանի հետ:

-Պարոն Հակոբյան, սահմանադրական բարեփոխումների մասնագիտական հանձնաժողով է ստեղծվում, նոր սահմանադրական փոփոխություններ են մեզ սպասում, ինչո՞ւ, ի՞նչ խնդիր է ուզում լուծել իշխանությունը:

-Ցանկացած փոփոխություն, այդ թվում՝ սահմանադրական, եթե պատճառաբանված է, եթե իսկապես միտված է լինելու պետության զարգացմանը, ուղղակի անհրաժեշտություն է դառնում, սակայն այս պահին ես չեմ տեսնում այդ անհրաժեշտությունը: Եթե հաշվի առնենք, թե իշխանափոխությունից հետո ինչ փոփոխություններ են արվել, և որքանով են դրանք նպաստել պետության զարգացմանը, հասարակության մեջ նորմալ մթնոլորտի ձևավորմանը, կտեսնենք, որ որևէ փոփոխություն դրական արդյունքի չի բերել: Հիշո՞ւմ եք, թե Նիկոլ Փաշինյանն ինչպես էր պայքարում նախորդ գումարման ԱԺ-ի դեմ՝ համոզելով, թե այդ ԱԺ-ն խանգարում է պետության զարգացմանը անհրաժեշտ օրենքների ընդունմանը, և նա կարողացավ արտահերթ ընտրությւոնների միջոցով ձևավորել իրեն անհրաժեշտ խորհրդարանը, բայց որոշակիորեն այս մեր նորանկախ պետության պառլամենտական կենսագրությանը տեղյակ լինելով՝ ասեմ՝ մենք երբեք չենք ունեցել այսպիսի անդեմ խորհրդարան: Խորհրդարանական մեծամասնությունը ձևավորվել է մեկ անձի շուրջ, դա պետք է փաստել և ասել, որ շատ վտանգավոր է, երբ ԱԺ-ն մատաղացու է դարձել վարչապետի ձեռքին:

Մեր օրենսդրական մշակույթին ոչինչ չտվեց այս խորհրդարանը: Նույնը կարող եմ ասել կառավարության մասին: Երբեք այսպիսի մեկ անձին ենթարկվող կառավարություն չեմ հիշում: Դատական իշխանությունն էլ, որը օրենքով որոշակիորեն պաշտպանված է, խնդիր է դրվել մեկ մարդու բռունցքի մեջ դնել, սակայն դա չի հաջողվում: Միակ բաստիոնը, որ մնացել է և չի ենթարկվում իրեն՝ ՍԴ-ն է: Այսինքն մինչ հիմա ինչ արվել է բարեփոխումների անվան տակ, օգուտ չի տվել, եթե չասեմ՝ հակառակը: Ինչո՞ւ հիմա սահմանադրական փոփոխություններ. ինձ համար միանշանակ է, դա արվում է իշխանությունն ուժեղացնելու համար, սահմանադրական փոփոխությունների իմաստը իշխանություն պահելն ու ուժեղացնելն է:

-ԱԺ նախագահ Արարատ Միրզոյանը հայտարարել է, որ ՍԴ շուրջ ստեղծված իրավիճակի հանգուցալուծման հնարավոր տարբերակներից մեկը համարում է սահմանադրական փոփոխությունները, ի՞նչ կասեք այս հայտարարության մասին:

-Սա այն դեպքն է, որ իր հետ կհայաձայնեմ: Իսկապես, սահմանադրական փոփոխությունների կարևոր նպատակներից մեկն այն է, որ լուծեն ՍԴ հարցը, կարծում եմ՝ ուզում են ամերիկյան տարբերակը որդեգրել, որտեղ ՍԴ չկա: Եթե ՍԴ նախագահը, դատավորներն ուղղակի այնպիսի պահվածք որդեգրեին, ինչպես ԿԸՀ-ն է, հավատացե՛ք, որևէ պռոբլեմ չէր լինի, առավել քան համոզված եմ դրանում: Այսօր ՍԴ-ն միակ բաստիոնն է, որ չի ենթարկվում վարչապետին: Նրանք ամենատարբեր ճանապարհներով փորձեցին ազատվել ՍԴ դատավորներից, և դրանցից ամենախայտառակն այդ վաղ կենսաթոշակի անցնելու օրենքն էր, որով փորձում են կաշառակերությունը, կոռուպցիան լեգիտիմացնել:

Հիշենք հարձակումները ՍԴ նախագահի, նրա հարազատների վրա, ամեն ձևով փորձեցին ենթարկեցնել ՍԴ-ն ու ՍԴ նախագահին, չստացվեց, և չի ստացվի: Հիմա խնդիր են դրել սահմանադրական փոփոխություններով փոխել ՍԴ-ի կարգավիճակը: Այստեղ շատ անձնավորված, շատ նպատակային, պետության շահից չբխող քայլ է կատարվում:

-Մամուլում գրվեց, որ ՍԴ դատավորների հանդեպ կոմպրոմատներ են հավաքում, որ հասնեն նրանց հրաժարականին:

-Ես շատ կցանկանայի բանավիճել այս հարցի շուրջ, չհավատալ, չհամաձայնել հրապարակվող այս տեղեկությունների հետ, բայց իրենց ձեռագրին ծանոթ լինելով, տեսնելով՝ ինչի են դիմել ու ինչերի կարող են դիմել, ինչ էլ ասեն՝ կհավատամ: Այն, որ տոտալ ճնշում է գնում Հրայր Թովմասյանի վրա, դա բոլորն են տեսնում: Ավելի քան վստահ եմ՝ լուրջ ճնշում է գնում նաև ՍԴ մյուս 7 դատավորների նկատմամբ: Այս ամեն ինչն անբարո է, հատկապես, երբ հոտոտում են նրանց անձնական անկողինը: Ես վստահ եմ, որ այդպիսի հրահանգ տրված կլինի ուժային կառույցներին: ՍԴ նախագահն ու դատավորներն հերոսներ են, որոնք կարողանում են իսկապես չենթարկվել և պահպանել իրենց ոլորտի արժանապատվությունը:

-Պարոն Հակոբյան, երկուշաբթի օրվանից ՀՔԾ-ն սկսել է օրինական հիմքերով գաղտնալսել Հրայր Թովմասյանի զանգերը և համապատասխան բջջային օպերատորից առգրավել է նրա նախկին հեռախոսազանգերի վերծանումները, սա ի՞նչ հետևանքներ կարող է ունենալ:

-Չպետք է զարմանալ: Հրայր Թովմասյանին ոչ միայն հիմա են լսում, այլ նախկինում էլ են լսել: Հրայրն այդքան միամիտ չէ, որ չիմանա՝ իրեն անօրինական ճանապարհներով վաղուց են լսում: Հիշեցնեմ՝ երբ դատարանը Փաշինյանին չենթարկվեց, նա հրահանգեց հաջորդ օրն արգելափակել բոլոր դատարանները, դրանից հետո մտածել, որ օրենքի դաշտում կարող է գործել այս իշխանությունը, միամտություն է: Ես վստահ եմ, որ իրենք բազմաթիվ հակասահմանադրական, հակաիրավական հանցագործություններ են այսօր գործում, և դա կբացահայտվի: Օգտվելով առիթից՝ դիմում եմ և՛ ԱԺ-ին, և՛ կառավարությանը, և՛ ուժային կառույցներին՝ այսօր դուք մատաղացուներ եք Նիկոլ Փաշինյանի ձեռքին: Իրենք պարտավոր են հասկանալ, որ պետության ստրուկտուրաներ են ներկայացնում և իրավունք չունեն դառնալ մեկ անձի կապրիզն իրականացնողներ, ի վերջո վաղը բոլորս ենք պատասխան տալու մեր արածների համար: Արդեն իսկ երևում է, որ այսօրվա իշխանությունը պատասխան է տալու այն բոլոր հակասահմանադրական քայլերի համար, որի ականատեսն ենք այսօր մենք:

-Անդրադառնանք սահմանադրական փոփոխություններին, հնարավո՞ր է կառավարման համակարգ փոփոխվի:

-Ես միշտ կողմ եմ եղել պետական կառավարման խորհրդարանական համակարգին, իհարկե, ոչ այս ձևին, 60-ից ավել խորհրդարանական կառավարման համակարգի ձև կա: Հիշեցի, որ «սուպերվարչապետական» համակարգի դեմ ամենասուր քննադատներից մեկը Նիկոլ Փաշինյանն էր: Հիմա պարզվում է, որ այնքան է «սուպերվարչապետությունն» իրեն ձեռք տալիս, այնքան է կարողացել մտնել այդ կոստյումի մեջ, որ նույնիսկ Սերժ Սարգսյանը չէր կարող այդպես տեղավորվել: Երբ իշխանությունը փոխվեց, թվում էր՝ նա առաջիններից մեկը պետք է հրաժարվեր սուպեր վարչապետի կարգավիճակից: Պարզվեց՝ չէ, շատ է իրեն դուր եկել «սուպերվարչապետությունը»: Հիմա թող նախագիծը տրվի, ցանկացած առաջարկություն ու փոփոխություն պետք է հիմնավորված լինի, այնուհետև արդեն կփորձենք խոսել այդ մասին: Ինձ համար միանշանակ է՝ այս սահմանադրական փոփոխությունների նպատակը իշխանությունը պահելն է:

-Բացառո՞ւմ եք, որ այդ «սուպերվարչապետական» համակարգը փոխելու համար կարող են նախաձեռնվել սահմանադրական փոփոխությունները:

-Եթե մի քիչ ավելի խորանանք դրա մեջ, իշխանություն պահել ի՞նչ է նշանակում: Նիկոլ Փաշինյանը շատ լավ հասկանում է, որ հաջորդ խորհրդարանական ընտրություններում կապ չունի արտահերթ, թե ժամկետի մեջ, ինքը կորցնելու է մեծամասնությունը: Չեմ կարծում, որ տեսնելով այս խորհրդարանի դիմագիծը, մակարդակը, մարդիկ ցանկանան, որ այս ուժը մեծամասնություն ունենա: Ինչ խոսք, Նիկոլ Փաշինյանի վարկանիշն ավելի բարձր է, քան խորհրդարանական մեծամասնությանը: Ճանաչելով Նիկոլ Փաշինյանին, թե ինչ խաղեր կարող է կազմակերպել՝ կարծում եմ, որ նախագահականի դեպքում, երբ անձի ընտրություն է, ինքը կարծում է, որ ավելի է երաշխավորվում իր իշխանության հետագա պահպանումը: Ես չգիտեմ՝ պետական կառավարման ինչ համակարգ կառաջարկվի, բայց ենթադրում եմ, որ կհրաժարվեն խորհրդարանականից:

Եթե հետադարձ հայացքով նայենք՝ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանն այսօր դաժանորեն ոչնչացնում է ընդդիմադիր Նիկոլ Փաշինյանին: Հիշեք բոլոր այն ելույթներն ու մոտեցումները, որոնք ունեցել է ընդդիմություն եղած ժամանակ: Եթե հիշում եք՝ հաճախ էր հայտարարում՝ իշխանությունը մսխում է պետական բյուջեն, շռայլություններ է թույլ տալիս, բայց երբ գնաց իշխանական ամառանոց, պարզվեց՝ բորբոսնած է այդ շենքը և 2 մլն-ով պետք է վերանորոգվի կամ նույնը կարելի է ասել ծառայողական մեքենանների մասին, երբ քննադատում էին նախկինում, սակայն հիմա ընտանիքի անդամներն էլ ունեն մեքենաներ, շատ օրինակներ կան: Ես այսօր տեսնում եմ՝ արդեն սոցիալական բունտ է հասունանում, մսագործների ակցիան, բալային համակարգի հետ կապված դժգոհությունները և այլն, այսինքն՝ պատահական չեմ ասում, որ տեսնում եմ սոցիալական բունտի հասունացման ճանապարհները:

-Բայց չէ՞ որ ամեն ինչ կարողանում են զսպել և սոցիալական բունտ տեղի չի ունենում, նույն ֆերմերների դժգոհության համար ասվեց, որ լուծում են գտել:

-Գուցե լուծում գտնեն, բայց հարցն այն է, որ պետության զարգացման ընդհանուր ծրագիր գոյություն չունի, բացի դեկլարատիվ հայտարարություններից: Վաղը, մյուս օրն այս իշխանությունն ու Նիկոլ Փաշինյանը դառնալու են հրշեջներ, սոցիալական թեմաներով տարբեր բունտեր են լինելու, նրանք ուղղակի հրշեջի դեր են կատարելու: Հենց ժողովուրդը հարց բարձրացնի, ուղղակի հրշեջի նման գնալու են ու փորձեն հանգցնել, բայց դա երկար չի տևի: Ցավում եմ, որ այսօր պետությունը հայտնվել է այսպիսի քաոսային իրավիճակում: