Հարցազրույց Հայաստանի հանրապետական կուսակցության անդամ, ՀՀ ԱԺ պատգամավոր Հովհաննես Սահակյանի հետ

-Անդրադառնանք ՀՀ ԱԺ կոալիցիոն կուսակցությունների համատեղ հայտարարությանը և ՀՀ նախագահի ուղերձին։ Եթե հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացը մտել է փակուղի, ավելի խելամիտ չէ՞ր լինի ոչ թե Հայաստան-Թուրքիա արձանագրությունների վավերացման մասին հարցը հանել ԱԺ քառօրյա նիստերի օրակարգից, այլ ստորագրություննե՛րը հետ կանչել։

-Ոչ թե գործընթացը մտել էր փակուղի, այլ հայկական կողմը նկատեց, որ շահարկվում է, այս հարցը կարող է ապրիլի 24-ից առաջ այլ շահարկումների առիթ դառնալ։ Եվ հայկական կողմը՝ որպես ստորագրությունները վավերացնող կողմ, նախագահ Սարգսյանի քայլը՝ կասեցումը, կատարվեց նրա համար, որպեսզի այն գերտերությունները կամ պետությունները, որոնք պատճառաբանում են կամ պնդում են ցեղասպանություն բառն արտասանելիս կամ Ցեղասպանությունը ճանաչելուց, թե հայ-թուրքական հարաբերությունները դեռևս կարգավորման փուլի մեջ են, այս գործընթացը շարունակվում է, այս է պատճառը, որ իրենք չեն ուզում վնասել կամ այս գործընթացին այլ բնույթ տալ... Այս առումով կասեցումը ճիշտ էր, որովհետև այլապես ամբողջ ծանրությունը, այդ բեռը, ընդհանրապես դադարեցման դեպքում, կընկներ հայկական կողմի վրա։ Եթե մենք դուրս ենք գալիս այս գործընթացից, տապալման այս ամբողջ բեռը կընկներ հայկական կողմի վրա, իսկ եթե կասեցնում ենք, ապա մենք ասում ենք, որ այս պահին հայկական կողմը կատարել է իր բոլոր պարտականությունները, իսկ Թուրքիան պնդում է, որ պետք է լինեն նախապայմաններ, պատրաստ չէ վավերացնել և այլն։ Եվ այստեղ գնդակը թողնում ենք Թուրքիայի հավաքականի մոտ։ Մենք ասում ենք, որ պատրաստ ենք առանց նախապայմանների, և եթե թուրքական կողմից կլինեն այն կոչերը կամ այն դիրքորոշումները, որ իրենք պատրաստ են առանց նախապայմանների հաստատել այդ հարաբերությունները, ապա հայկական կողմը պատրաստ է շարունակել։ Իսկ եթե ընդհանրապես մենք դուրս գայինք, ապա հետագայի համար մենք քայլ չէին թողնի։ Եվ տակտիկական առումով, ինձ թվում է, ճիշտ էր, որ կասեցվի, այլ ոչ թե ընդհանրապես դուրս գայինք։

-Այսինքն, ըստ էության, ոչինչ չի փոխվել, իրավիճակը մնացել է նու՞յնը։  

-Ըստ էության ոչինչ չի փոխվել, այո՛, ճիշտ եք։ Բայց եթե հայկական կողմը դուրս գար այս գործընթացից, պատասխանատվության ամբողջ բեռը կընկներ հայկական կողմի վրա։ Մենք ասել ենք՝ մենք արել ենք ամեն ինչ, ինչ-որ խոստացել ենք, հետագայում նույնպես պատրաստ ենք։ Բայց քանի որ թուրքական կողմը պնդում է նախապայմանները և այլն, որոնք նախապես պայմանավորված չեն եղել և արձանագրություններում տեղ չեն ունեցել, ապա մենք կասեցնում ենք, որպեսզի այդ ողջամիտ ժամկետ ասածն էլ մենք հասկանանք, որ մեզ համար սպառվել է։ Ողջամիտ ժամկետը նաև ենթագիտակցաբար մենք ենթադրյալ գիտեինք, որ ապրիլի 24-ն է, որպեսզի շահարկումների առիթ չդառնա։ Եվ նախագահ Սարգսյանը կասեցրեց՝ ասելով, որ մենք մեր առջև դրված խնդիրը լուծել ենք, հետագա քայլեը Թուրքիայինն են։

-Կարելի՞ է ենթադրել, որ ՀՀ նախագահի ուղերձից և կոալիցիայի համատեղ հայտարարությունից հետո, օրինակ՝ 2-3 տարի անց, եթե թուրքերը որոշեն առանց նախապայմանների հարաբերություններ հաստատել, ապա նույն արձանագրությունների հիման վրա դրանք կհաստատվեն։

-Որպես իրավաբանական տերմին՝ կասեցում բառը նշանակում է դադարեցում։ Եթե գործի հանգամանքները թույլ չեն տալիս, որ այդ գործը շարունակվի, ապա կասեցվում է, չի կարճվում։ Քրեաիրավական տերմինալոգիայով կարճել նշանակում է ընդհանրապես դադարեցնել։ Այս դեպքում, եթե Թուրքիան այն բոլոր պայմանները, որ արդեն մենք ենք դնում՝ չպետք է լինի նախապայման, Ցեղասպանությունը չպետք է կապվի արձանագրությունների հետ, Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորման գործընթացն առանձին գործընթաց է, և կապ չունի հայ-թուրքականի հետ, եթե այս բոլոր պայմաններին Թուրքիան կարողանա տուրք տալ, որպեսզի չբերի և նախապայմաններ չդնի ու վավերացնի, ապա Հայաստանի Հանրապետությունը միանշանակ պատրաստ է այն կասեցված տեղից շարունակել։

-Թեկուզ 2-3 տարի հետո՞։

-Թեկուզ 2-3 տարի հետո։ Կասեցում  նշանակում է դադարեցում։ Բայց ինձ թվում է՝ 2-3 տարին մի փոքր վիրտուալ մենք պատկերացնենք, որովհետև չի կարող այսպիսի ակտիվ գործընթացը կասեցված մնալ 1, 2, 3 կամ 4 տարի։ Որովհետև կարող ենք ենթադրել, որ վաղը կամ մյուս օրը կարող է այնպիսի իրավիճակ լինի, որ փոխվի և՛ դեպի կարճում, և՛ դեպի դրական՝ Թուրքիան ասի՝ այո՛, ես պատրաստ եմ վավերացնել։ Սա քաղաքականություն է, և մենք հստակ կանխատեսումներ, որ 2-3 տարի կարող է ընթանալ, չենք կարող անել։

-ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման, այդուհանդերձ, ցեղասպանություն բառը չարտասանեց՝ կրկին հղում անելով հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման գործընթացին։ Չե՞ք կարծում, որ իրոք այդ գործընթացն է վնասում, որ Օբաման գնա այդ քայլին։

-Չեմ կարծում, որ վնասում է, որովհետև Օբաման նախորդ տարի նույնպես չարտասանեց։ Այն ժամանակ, իմ կարծիքով, հայ-թուրքական հարաբերությունները...

-Բայց մեկ րոպե, անցած տարվա ապրիլի 22-ին «ճանապարհային քարտեզն» էր ստորագրվել։

-Ճանապարհային քարտեզը ստորագրվեց, բայց գործընթացն այսպիսի զարգացման, այսպիսի քննարկումների, փոխադարձ քաղաքական հայտարարությունների փուլում չէր։ Այստեղ ոչ թե հայ-թուրքական հարաբերությունների մերձեցման կամ արձանագրությունների վավերացման խնդիրն է, այլ ԱՄՆ-ի, այսպես ասած, գլոբալ խնդիրներն ու պետական շահերն են։ Այստեղ է, որ մենք պետք է նաև տարանջատենք նավթային քաղաքականությունը և իսկական ժողովրդավարությունը։ Եթե մենք հետ ենք գնում, նույն Օբամայի 2005-07թթ. կատարած հայտարարությունները, իր ուղերձը որպես սենատոր, որ ԱՄՆ-ն ճանաչի 1915թ. Հայոց ցեղասպանությունը, այնտեղ հստակ նշված է, որ Ցեղասպանություն բառն ինքը որպես սենատոր արտասանել է։ Եվ այս դեպքում մի փոքր նաև Օբամայի պահվածքն է անհասկանալի. եթե որպես սենատոր, երբ նախագահ չէր, ինքը դիմել է, որպեսզի ճանաչի, այստեղ նաև Օբաման մտածելու խնդիր ունի, և նաև ունի ԱՄՆ-ը մտածելու խնդիր։

Զրույցը վարեց Արեգնազ Մանուկյանը