Այս շաբաթ «Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնության» հանդիպում-քննարկման սեղանի շուրջ մեր տարածաշրջանի տարբեր ոլորտներն ուսումնասիրող փորձագետներ, ռազմական գործիչներ և արևելագետներ քննարկեցին Նախիջևանի կարգավիճակի, այս սահմանային գոտում առկա լարվածության և ներնախիջևանյան իրավիճակի համալիր ուսումնասիրման մի շարք խնդիրներ: «Նախիջևան. կորուստ և հնարավորություններ» խորագրով այս հանդիպման մասնակիցները նշեցին, որ անհրաժեշտ է այս ոլորտում համալիր ուսումնասիրություն և պետությունը հարցը պիտի պահի ուշադրության կենտրոնում՝ պատվիրելով մասնագիտական հետազոտություններ:

ԵՊՀ իրանագիտության ամբիոնի վարիչ, իրանագետ Վարդան Ոսկանյանը նշեց, որ Ադրբեջանում այսօր առկա է երկփեղկված հասարակություն՝ թուրքամետ վերնախավ և իրանամետ հասարակական խավի մի բավական լայն շերտ: Այս դրությունն, ըստ նրա, ձևավորվել է Իրանի և Թուրքիայի քաղաքական ուղղությունների արդյունքում: «Իրանը ցանկանում է, որ հնարավորինս շատ ադրբեջանցիներ գան Իրանի տարածք՝ բնականաբար համապատասխան վերահսկողության պայմաններում, սովորեն իրենց հոգևոր ճեմարաններում, համալսարաններում: Ի տարբերություն Թուրքիայի, որ ձգտում է աշխատել Ադրբեջանի ռազմական, տնտեսական, քաղաքական վերնախավի հետ՝ Իրանը ձգտում է աշխատել Ադրբեջանի լայն հասարակական շերտերի հետ»: Ոսկանյանի դիտարկմամբ՝ այս գործոնը Հայաստանը կարող է ի շահ իրեն ծառայեցնել՝ որպես փափուկ ուժի կիրառման մեխանիզմ: «Շատ դեպքերում աշխարհում պատերազմների գրանցած հաջողությունների ժամանակ շեշտադրումներն արվում են դասական պատերազմական գործիքներին՝ սպառազինությանը, արդիական բանակին: Բայց չպիտի մոռանանք այսօր հիբրիդային պատերազմների առկայությունը, և նշենք, որ դրանց համար Նախիջևանում այսօր առկա է պարարտ հող՝ թե էթնիկական տիրույթում, թե ցեղային բաժանման տիրույթում»,- ասաց իրանագետը:

«Նախիջևան» հայրենակցական միության ղեկավար, գեներալ-մայոր Լևոն Ստեփանյանի խոսքով այսօր Նախիջևանը օկուպացված, միլիտարիզացված տարածք է, որտեղ կա ամեն տեսակի հարձակողական զենք. «Նախիջևանից այսօր սպառնում են մեր ազգին, մեր պետականությանը: Այն, առանց սահման խախտելու, կարող է ռմբակոծել մեր գյուղերը, քաղաքները, ենթակառուցվածքները»:

Քաղաքագետ Երվանդ Բոզոյանը ևս հավաստեց, որ Նախիջևանի սահմանային գոտին կարող է իրապես վտանգավոր լինել, եթե մենք մշտապես բավարար ուժեղ չլինենք՝ պահպանելով հավասարակշռությունը մեր սպառազինությամբ, մարտական և հասարակական պատրաստվածությամբ: «Ադրբեջանը փորձում է Նախիջևանի սահմանին երկրորդ ճակատ պատրաստել Հայաստանի դեմ, որ կգործարկվի հնարավոր պատերազմի դեպքում: Իրենց բոլոր քայլերը հենց դա են ցույց տալիս»,- ասաց Բոզոյանը:

«Նորավանք» հետազոտությունների կենտրոնի ղեկավար Կարեն Վերանյանի դիտարկմամբ՝ հիմա Ադրբեջանն ունի ավելի շատ սպառնալիքի ցուցադրության խնդիր, քան՝ սպառնալիքի կիրառման: «Փորձագետներ, զինվորականներ նշում են, որ տեխնիկան (հրետանի, զենիթային կայաններ՝ հարձակողական սպառազինություն), որ կուտակվում է Նախիջևանում, չի նշանակում, որ լոկալ կամ լայնամասշտաբ մարտական գործողությունների դեպքում Ադրբեջանն այստեղ կարող է անցնել ռազմական գործողությունների»,- նշեց Վերանյանը:

ՀՀ ՊՆ խոսնակ Արծրուն Հովհաննիսյանը հավաստեց, որ Մեղրիից մինչև Երասխ ողջ սահմանի երկայնքով դիրքային առավելությունը մերն է, թեպետ մարտավարական առումով ինչ-որ մի նեղ տեղում կարող են իրենք առավելություն ունենալ: «Միևնույն ժամանակ, սակայն, մեր զգոնությամբ պիտի բացառենք, որ հնարավոր մարտական գործողությունների ժամանակ հակառակորդը մարտավարական առավելություն ունենա»,-ասաց ՊՆ խոսնակը:

Քաղաքագետ Երվանդ Բոզոյանը հիշեցրեց Գարեգին Նժդեհի՝ «Ուժն է ծնում իրավունք» խոսքը. «Եթե ամեն հայ կարողանա ընկալել բովանդակությունն այս խոսքի, ամեն ինչ շատ ավելի հեշտ կարող է կազմակերպվել: Մենք պետք է այս մոդելով դաստիարակենք մեր հանրությանը: Սա այն է, ինչ երազում էր Նժդեհը՝ կրողն այս արժեքների: Ի վերջո, նա՛ կարողացավ փրկել Զանգեզուրը, որն արժանանում էր Նախիջևանի ճակատագրին: Եթե մենք դա չընդունենք, անընդհատ կհայտնվենք կոտրած տաշտակների առաջ. հիվանդությունը պետք է ախտորոշել, որ կարողանաս բուժել: Այսինքն, եթե մենք ուժեղ լինենք, մենք, բնականաբար, կարող ենք հիշել շատ բաներ: Ավելի ուժեղ Հայաստանը կարող է հիշել նույնիսկ Սևրի պայմանագիրը: Եթե մենք թուլանանք, ուժեղանա Ադրբեջանը, կհիշի Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրը: Ըստ էության, բոլոր այս պրոցեսները, բառախաղերը, կապված են ուժի հետ»,-ընդգծեց Երվանդ Բոզոյանը:

«Բարեփոխումների աջակցության հանրային նախաձեռնություն»

«Երևակ» լրատվական-վերլուծական խումբ