Հարցազրույց 014 ընտրատարածքից մեծամամասնական ընտրակարգով պատգամավոր ընտրված, անկուսակցական Լյովա Խաչատրյանի հետ

-Դուք միակ պատգամավորն էիք, որ առաջին ընթերցմամբ ԱԺ ներկայացված օտարալեզու դպրոցների մասին օրինագծին ձեռնպահ քվեարկեցիք։ Խորհրդարանի այս արտահերթ նիստում ևս կառավարությունը ներկայացրել է այդ օրինագիծը։ Եթե այն հասցնեն դնել քվեարկության, Դուք այս անգա՞մ ինչպես եք քվեարկելու։

-Փորձենք լսել նոր փաստարկները, նոր կորոշենք։ Ամեն դեպքում, եթե մարդիկ կան, ովքեր ազգի սերուցք են կոչվում և եթե ինչ-որ անհանգստություն, մտահոգություն են արտահայտում, ուրեմն ինչ-որ բան այն չէ։ Եկե՛ք նստենք, մի հատ նորից քննարկենք։ Եկե՛ք այդ մարդկանց կարծիքը լսենք. կա՛մ բերենք մեր կարծիքին, կա՛մ իրենց կարծիքին համաձայնենք։ Այս է խնդիրը, ոչ թե այդ աղմուկները, այդ միտինգներն են ինձ վրա ազդում։ Ինձ համար հարցականներ են մնում, երբ որ մարդիկ կան ու ազգի սերուցք են կոչվում՝ իրական իմաստով ինտիլիգենցիան, և համաձայն չեն դրան։ Դրա համար ես պարզապես չկարողացա կողմնորոշվել՝ կողմ, թե՞ դեմ քվեարկեմ։

-Եթե, այդուհանդերձ, այդ հարցականներն այս անգամ էլ մնան, ձեռնպա՞հ կքվեարկեք, թե՞ դեմ։

-Նայած՝ ինչ հարցականներ։ Մինչև չլսեմ, այսինքն՝ քննարկումն ավարտվի, այն ժամանակ նոր կկողմնորոշվեմ։

-ՀՀ կառավարությունը հայտարարում էր, թե մենք պատվով հաղթահարել ենք ֆինանսատնտեսական ճգնաժամը։ Դուք համամի՞տ եք այդ հայտարարությանը։

-Չգիտեմ՝ իրենք իրենց անձնական, ընտանեկան, նյութական ճգնաժա՞մը նկատի ունեին, թե՞ պետական, տնտեսական կառավարման։ Եթե պետական, տնտեսական կառավարման ճգնաժամը նկատի ունեին, ապա ես կարծում եմ, որ ոչ թե հաղթահարել ենք, այլ նո՛ր է սկսվում ճգնաժամը Հայաստանում։ Գյուղական շրջաններում՝ հատկապես լեռնաբնակ, ճգնաժամն իր պիկին կհասնի 2011թ. հունվարի 13-ից հետո։

-Ինչո՞վ պայմանավորված։

-Պայմանավորված մի շարք գործոններով։ Թվում է, թե մթերքի գինը բարձրացավ, մսի գինը բարձրացավ և այլն, և այլն, մի կողմից շատ լավ է, բայց մյուս կողմից երբ դա կանոնակարգված չէ, շատ մեծ վտանգներ իր մեջ ներառեց։ Մարդիկ գյուղերում ձմեռն իրենց ընտանիքը պահում էին այդ մի քանի կտոր կաթ ու մածուն, պանրով։ Իսկ հիմա բոլորը տոկոսի տակ են ընկել, հողը չեն կարողանում մշակել՝ շահութաբեր չէ, և հանեցին ու վաճառեցին իրենց մի քանի անասուններն էլ։ Եվ այսօր ո՛չ թրիք ունեն վառելու, ո՛չ գազի փող կարող են տալ, ո՛չ փայտի։ Վաճառեցին իրենց խոշոր անասուններին, վարկը՝ իր աստղաբաշխական տոկոսներով, փակելու համար, որպեսզի պարզապես չկորցնեն իրենց տունն ու տեղը։ Այսօր էլ էրեխեքը մնացել են առանց կաթի, առանց մածունի, վառելիք էլ չեն կարողանում գնել։ Իսկ այս վերջին մի քանի ամիսների ընթացքում, երբ որ հավի, ձվի ժանտախտը եղավ, քանի անգամ հայտարարեցին, բայց չկարողացան բացատրել՝ ո՞նց դեմն առնենք, ի՞նչ անենք, ի՞նչ պատվաստանյութ բերվի։ Ոչ մի խորհուրդ չտվեց գյուղնախարարությունը, ոչ մի առաջարկ չարեց՝ ո՞նց անենք, որ դեմն առնենք։ Սրսկեցին, չսրսկեցին, բոլորը համատարած սատկեցին։ Ժողովրդի կարծիքը մե՛կն է՝ կերի հետ հատուկ ներկրվել է այդ հիվանդությունը։ Այսօրվա ձվի գնի թանկացումը ես միանշանակ հենց դրա՛ հետ եմ կապում, որովհետև գյուղական շրջանները որոշակի խմբաքանակի ձվեր էին շուկա արտանետում։ Ձուն գյուղացու համար փոխարժեք է՝ ամեն օրվա ծխախոտի, ամեն օրվա հացի։ Իսկ հիմա կտրվեց այդ փոխարժեքից, բնականաբար՝ շուկայից պակասեցին և՛ պանիրը, և՛ ձուն։ Անասուններն էլ դուրս հանելով՝ կտրեցին կաթ ու մածունից։ Եվ այս ամենն ազդեց գնի վրա. մոնոպոլ դարձրեցին։

-Այսինքն կարծում եք՝ այս ամենը վատ կառավարմա՞ն, անգործությա՞ն արդյունք են, թե՞ պարզապես կառավարությունը ծրագրեր ունի և չի կարողանում այդ ծրագրեը կյանքի կոչել։

-Ի՞նչ ծրագրերի մասին է խոսքը։ Գյուղացին մտածում է, որ ընդհակառա՛կը, ծրագրեր ունեն՝ հատուկ ոչնչացնել գյուղատնտեսությունը։ Նպատակաուղղված են գյուղացուն ոչնչացնելուն։ Եթե խորհուրդ չեն տալիս՝ ո՞նց ժանտախտի դեմն առնեն, ո՞նց վաճառքի հանի, շուկա մտցնի, որ 6 հատ միջնորդ չլինի, որ շահույթ ստանա իր ապրանքից ու ինքնարժեքից ցածր գնով վաճառում է իր ապրանքը, իսկ շուկայում եռակի գին ստանալով՝ սպառողի վրա է վաճառվում։ Եվ ոչ մի բան չի արվում այդ միջանկյալ օղակները վերացնելու համար, որպեսզի գյուղացին կարողանա շահույթ ստանալ, վերարտադրվել և ընդլայնվել։ Երբ այդ բաները չի արվում, գյուղացին ուրիշ բան չունի մտածելու, բացի նրանից, որ հատուկ են ոչնչացնում գյուղացուն։

-Վերջին շրջանում, նաև այս արտահերթ նստաշրջանի օրակարգով, կառավարությունն ԱԺ է բերում մի շարք այսպես ասած հարկային օրինագծեր, որոնք չեն բխում ո՛չ խոշոր բիզնեսի, և ո՛չ էլ մանր ու միջին բիզնեսի շահերից։ Ա՞յս մասին ինչ կարծիք ունեք։

-Շահերից չբխելու հարց ես չեմ ուզում այդտեղ դնել, այլ ես ուզում եմ հասկանալ՝ ինչ-որ օրենք երբ որ բերվում է, ինչքանո՞վ է մեր բյուջեն ավելանում դրանից, լցվո՞ւմ է մեր բյուջեն, թե՞ չի լցվում, ձեռներեցները շահագրռվա՞ծ են աշխատելու, թե՞ ոչ։ Ես ոչ մի անգամ չլսեցի՝ այս մի օրենքը բերելով՝ մենք այսքան բյուջեն ավելացնում ենք՝ բացարձակ մեծամասնությամբ, տոկոսային հարաբերությամբ։ Օրենքը նրա համար է, որ ինչպես մի հույն փիլիսոփա է ասել (ով այն ժամանակ Աթենքի օրենքներն է գրել)՝ դրա մեջ աղքատերը խճճվում են, հարուստները, մեկ է, պատռում-դուրս են գալիս։ Այնպես որ, օլիգարխ կոչվող, մենաշնորհ ունեցող գործարարներին ինչպիսի օրենք էլ ուզում ես բերել, նրանք պատռելու են-դուրս գան, նրանք շրջանցելու ձևերը գտնելու են։ Այս օրենքների մեջ միշտ խճճվելու է հասարակ մահկանացո՛ւն, սվորական ժողովուրդը։ Դա նման է սարդոստայնի։

-Այսինքն՝ խճճվելու է փոքր ու միջին բիզնեսը։

-Այո՛։ Փոքր ու միջին բիզնեսը միշտ խճճվելու է ցանկացած օրենքի ճիրաններում։ Մենք պետք է օգնենք նրանց, ոչ թե օրենքներ բերենք, որոնք անհասկանալի են, որոնք խճճեն ու ավելի խճճեն մարդկանց։

-Կարծում եք՝ կառավարությունը նպատակաուղղվա՞ծ է խճճում փոքր ու միջին բիզնեսին։

-Նպատակաուղղվածության խնդիրը չի, ճիշտ մարտավարություն, ճիշտ տնտեսական քաղաքականություն ընտրելու խնդիրն է։ Մենք այսօր տեսնում ենք հարյուրավոր միլիոնների վարկ բերեցին, բայց քանի՞ աշխատատեղ ավելացավ, քանի՞ նոր արտադրության ստեղծմանն ուղղորդեցինք այդ գումարները՝ կարո՞ղ եք ցույց տալ գոնե մեկը։ Սպառելով՝ ո՞նց ենք վարկերը փակելու։ Ի՞նչ տարբերություն՝ ընտանիքն է վերցնում, սպառում ու հետո տունն է կորցնում, թե՞ պետությունը։ Կարո՞ղ եք ցույց տալ, որ վերցրեցինք հարյուրավոր միլիարդներով վարկեր, և այս, այս, այս նոր արտադրությունն ենք դրել, որը արտահանում ենք, որը մրցունակ է շուկայում և այլն։

-Այդ դեպքում՝ ո՞ւր են գնում վերցված այդ վարկերը։

-Սպառո՛ւմ ենք։ Ես չգիտեմ՝ ուր են գնացել։ Համենայնդեպս, նոր աշխատատեղ մենք չենք ստեղծել, նոր արտադրություն մենք չունենք, մրցունակ արտահանվող արտադրատեսակ մենք չենք ստեղծել, այդ վարկերը չեն նպատակաուղղվել դրան։ Սպառում ենք, իսկ սպառելով, մեկ է, պետք է պատասխանը տանք, պետք է վերադարձնենք, բայց ինչո՞վ ենք վերադարձնելու։ Մենք սպառում ենք ու սպառում ենք արդեն  2 տասնամյակ։

-Ձեր այս բոլոր խոսքերն ամփոփելով՝ ՀՀ վարչապետ Տիգրան Սարգսյանի գործունեությունն ինչպե՞ս եք գնահատում։

-Շատ դժվար է ճգնաժամային մենեջեր լինելը։ Շա՛տ դժվար է։ Տիգրան Սարգսյանը փորձում է ինչ-որ բաներ անել, աշխատել։ Շատ բաներ միգուցե ստացվում են, բայց շատ բաներ՝ չէ։ Ճգնաժամի պայմաններում և լիության ժամանակ ղեկավարելը մի փոքր տարբեր բաներ են։ Ինձ թվում է՝ մի փոքր ավելի նպատակաուղղված և խիստ պետք է լինել։ Պարզապես պետք է տեսնել նպատակը՝ ի՞նչ արեցինք այսօր, վաղը, մյուս օրը։ Ճգնաժամային նման իրավիճակներում մենք ամեն օրվա, ամեն ժամվա ծրագրված գործունեություն պետք է իրականացնենք և ամե՛ն օր հաշվետվություն տանք։ Ես չեմ տեսնում այն «պլանյորկա» ասածը, որ կոմունիստների ժամանակ կար, որ ամեն օր «պյատիմինուտկա», «պլանյորկա» էին անում, որ ամեն օր հավաքվում էին, ամեն օր 5 րոպե գոնե պետք է նայեն՝ երեկ ի՞նչ արեցիքն, մի ժամ հետո ի՞նչ ենք անելու։ Դա հենց ճգնաժամի ժամանակ պետք է անպայման կատարվեր։

-Իսկ կարծում եք՝ վարչապետի փոփոխությամբ որևէ հարցը կլուծվի, թե՞ խնդիրը իշխանության որդեգրած տնտեսական քաղաքաղականությունն է։

-Ես կարծում եմ, որ վարչապետն ի զորու է ինտելեկտով, գիտելիքներով այդ ամենն անելու։ Ի՞նչն է իրեն խանգարում երբեմն, ես դա չեմ հասկանում։

-Չե՞ք կարծում, որ պետական կառավարման գիծն է սխալ։

-Մենք անտեսում ենք իշխանության բոլոր օղակները, բացառում ենք բոլոր օղակների մասնակցությունը, որը տրված է Սահմանադրությամբ՝ երկրի և տնտեսության, արտաքին քաղաքականության և այլնի ձևավորման գործում։ Խորհրդարանը մենք բացառել ենք բացարձակապես երկրի տնտեսության կառավարման գործընթացներից։ Մենք այստեղ ընդամենը դարձել ենք հսկիչ-դակիչներ։ Ես չլսեցի, որ որևէ պատգամավոր ասի՝ բյուջեին ռեալ մասնակցություն է ունեցել, ինչ-որ առաջարկ է արել, որ անցել է՝ այդ թվում նաև ես։ Իմ արած առաջարկը բյուջեի զրո ութ տոկոսի մեկ քառուսնմեկերորդն էր։ Պատկերացնո՞ւմ եք՝ ինչքան փոքր թիվ է, նույնիսկ այնքան զրոներ է, չեմ կարող ասել, բայց նույնիսկ դա չվստահվեց ինձ՝ լինելով օրենսդիր իշխանության, այսինքն՝ կառավարման կարևորագույն օղակներից մեկի ներկայացուցիչը։

–Եվ ի՞նչ է լինելու այդ դեպքում։

–Երբ բոլոր օղակները չեն մասնակցում, երբ մենք պարզապես ձևավորում ենք իշխանություն, կառավարություն, ու կառավարությունն ամփոփվելով իր մեջ՝ բոլորին հեռացնում է իրենից և սկսում է ինքնուրույն, առանց որևէ մեկին հաշվի առնելու գործել, նույնիսկ օրենսդիր իշխանության կարծիքը չլսել, միշտ արդյունքը լինում է այն, ինչ որ կա։ Մենք ոչ մի նոր բան, ոչ մի նոր արտադրություն, ոչ մի աշխատատեղ չենք բացում, հավերը սատկում են, կովերը գնում են, ոչխարները տանում են, գյուղացին քյասիբանում է, գյուղը կորցնում ենք, քաղաքում էլ չգիտեմ ինչ է կատարվում։ Իշխանության թևերի համագործակցությունն է կտրված՝ առաջին, երկրորդ, երրորդ, չորրորդ իշխանության։ Բոլորն իրար անտեսում են, կառավարությունն այսօր ոչ մեկի կարծիքը հաշվի չի առնում։

Հարցազրույցը վարեց Արեգնազ Մանուկյանը