Հարցազրույց Հայաստանում ԱՄՆ փոխդեսպան Ջոզեֆ Փենինգթոնի հետ

-Ի՞նչ եք կարծում՝ Թուրքիան կվավերացնի՞ Հայաստանի հետ հարաբերություններ հաստատելու վերաբերյալ ստորագրված զույգ արձանագրությունները։ Եթե այո, ապա ե՞րբ։

-Շատ բարդ հարց է, և դժվար է ինչ-որ բան ասել։ Պարզ է, որ կախված է շատ խնդիրներից՝ և՛ Թուրքիայում, և՛ տարածաշրջանում։ ԱՄՆ-ի դիրքորոշումն այս հարցում այն է, որ երկու կողմն էլ պետք է առաջ գնան և ընդունեն։ Հուսով ենք, որ դա շատ շուտով կտեսնենք։

-Թուրքիայի վարչապետ Ռեջեփ Էրդողանի հետ հանդիպման ժամանակ ԱՄՆ նախագահ Բարաք Օբաման հայտարարեց, որ արձանագարությունները պետք է վավերացվեն առանց նախապայմանների և ողջամիտ ժամկետներում։ Սակայն Էրդողանը հենց Օբամայի ներկայությամբ հայտարարեց, որ թեև այդ արձանագրություններում նախապայմաններ չկան, բայց որպեսզի դրանք Թուրքիայի խորհրդարանը վավերացնի, Ղարաբաղյան հակամարտության խնդրում առաջընթաց է անհրաժեշտ։ Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այս փաստին, որ Թուրքիան որպես Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորման նախապայման՝ առաջ է քաշում Ղարաբաղի հարցը։

-Վարչապետ Էրդողանի ասածի մասին ոչինչ չեմ կարող ասել, բայց նախագահ Օբաման նշել է ԱՄՆ-ի դիրքորոշումն առ այն, որ հարցը պետք է լուծվի առանց նախապայմանների, և մեր ակնկալիքն այն է, որ երկու կողմն էլ պետք է առաջ գնան դեպի վավերացումը, ընդ որում՝ ողջամիտ ժամկետներում, ինչը նշանակում է շուտով։ Իհարկե, բոլորը հասկանում են, որ Ղարաբաղի հարցում առաջընթացի գործընթացները նույնպես դրական են՝ Թուրքիայից առանձին։ Իրականում երկու գործընթաց է տեղի ունենում, և մենք կցանկանայինք տեսնել երկուսի առաջընթացը և հաջողությունը։ Բայց, մեր կարծիքով, դրանք երկուսն էլ տարբեր գործընթացներ են։

-Եթե ԱՄՆ-ը կողմ է առանց նախապայմանների հարաբերությունների հաստատմանը, այդ դեպքում ինչո՞ւ չի դատապարտում, երբ Թուրքիան  որպես հայ-թուրքական հարաբերությունների բարելավման նախապայման առաջ է քաշում Ղարաբաղի հարցը։

-Դուք դիմում եք պարոն Էրդողանի հասարակական խոսքերին՝ իր հայտարարություններին, և ես հենց նոր նշեցի մե՛ր դիրքորոշումը։ Իհարկե, ես չեմ ուզում կանխորոշումներ անել, և ոչ ոք չի կարող կանխորոշել, բայց մենք նշում ենք մեր դիրքորոշումը, և կարծում եմ, որ հստակ ենք նշում ու կշարունակենք դա անել։

-Հարցս կրկնեմ։ Ինչո՞ւ չեք դատապարտում, երբ Թուրքիան Ղարաբաղի հարցը որպես նախապայման է դնում և երկու հարցերն իրար է կապում։

-Իհարկե, հանրության մեջ հնարավոր չէ ասել՝ ո՛չ, դուք սխալ եք և այլն։ Դա մի բան է, որ Թուրքիան արտահայտում է։

-Արդյոք հնարավոր համարո՞ւմ եք, որ Թուրքիան առանց Ադրբեջանի շահերը հաշվի առնելու՝ վավերացնի արձանագրությունները։

-Միայն պետք է սպասենք և տեսնենք՝ ինչ է լինելու։

-Չե՞ք կարծում, որ այս իրավիճակում, երբ Թուրքիան Ղարաբաղի հարցն է բարձրացնում,  ճիշտ կլինի, եթե Հայաստանն էլ իր կողմից բարձրացնի Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցը։

-Մենք, իհարկե, կենտրոնացած ենք այն փաստի վրա, որ երկու կողմերն էլ միասին առաջ ընթանան, և չենք ուզում մտածել բացասական սցենարների մասին ու կարծում ենք, որ պետք է առաջ գնալ։

-Օբաման նաև հայտարարեց, որ եթե Թուրքիայի խորհրդարանը չվավերացնի արձանագրությունները, ապա ինքը ԱՄՆ Կոնգրեսում Հայոց ցեղասպանության բանաձևի կասեցման հետ կապված դժվարություններ կունենա...

-Ես այդ հայտարարությունը չեմ տեսել։ Եվ չէի ուզենա կանխատեսումներ անել, թե ինչ կլինի կամ ի՞նչ չի լինի Կոնգրեսում ապրիլին։

-Ամեն դեպքում, արդյոք կարելի՞ է ասել, որ եթե Թուրքիայի խորհրդարանում այդ արձանագրությունները վավերացվեն, ապա հենց Կոնգրեսում և ընդհանրապես ողջ աշխարհում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման հարցը կդանդաղի կամ ընդհանրապես կկասեցվի։

-Նորից եմ նշում, որ չեմ կարող ոչ մի կանխորոշում անել և կռահել, թե ինչ կասեն քաղաքագետները Ամերիկայում և այստեղ։ Չեմ կարող գուշակություններ անել։

-Ձեր անձնական կարծիքն է հետաքրքիր։

-Իմ անձնական կարծիքն այստեղ կարևոր չէ։

-Եթե այդուհանդերձ Թուրքիան չվավերացնի արձանագրությունները, Հայոց ցեղասպանության հարցում ԱՄՆ-ի կողմից Թուրքիայի վրա ճնշումները կակտիվանա՞ն։

-Չեմ կարող կանխատեսել, բայց ինչպես հիշում եք, անցած տարի նախագահ Օբաման իր խոսքում նշեց, որ ինքը չի փոխել իր կարծիքը, և այս պահին մենք կենտրոնացած ենք այն բանի վրա, որ գործընթացի բարելավման տանենք։

Զույցը վարեց Արեգնազ Մանուկյանը